การสอนวรรณคดีในระดับประถมศึกษา และ มัธยมศึกษา

การจัดการเรียนรู้ : การสอนวรรณคดีและวรรณกรรม

 

เรียนรู้อะไรในภาษาไทย : วรรณคดีและวรรณกรรม

วรรณคดีและวรรณกรรม วิเคราะห์วรรณคดีและวรรณกรรมเพื่อศึกษาข้อมูล แนวความคิด

คุณค่าของงานประพันธ์ และความเพลิดเพลิน การเรียนรู้และทำความเข้าใจบทเห่ บทร้องเล่นของเด็ก เพลงพื้นบ้านที่เป็นภูมิปัญญาที่มีคุณค่าของไทย ซึ่งได้ถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิด ค่านิยม ขนบธรรมเนียมประเพณี เรื่องราวของสังคมในอดีต และความงดงามของภาษา เพื่อให้เกิดความซาบซึ้งและภูมิใจ ในบรรพบุรุษที่ได้สั่ง สมสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

วรรณคดี สีชมพู

ระดับชั้น ประถมศึกษา

ระดับชั้น	เรื่องที่สอน	ที่มาของเนื้อหา	เทคนิคการสอน
ป.๑ อายุ ๗ ปี	ดอกสร้อยสุภาษิต	ของนายแก้ว  -นกเอี้ยงเลี้ยงควายเฒ่า -กาดำ ของนายทัด เปรียญ -มดแดง -แมวเหมียวแยกเขี้ยวยิงฟัง เป็นต้น	อ่านออกเสียงให้นักเรียนออกตาม กิจกรรมร้องเพลง ดอกสร้อยสุภาษิต เน้นทักษะการพูด ครูผู้สอนฝึกให้นักเรียนได้ออกเสียงและสามารถอ่านคำที่เหมาะสำหรับช่วงวัย
	เพลงกล่อมเด็ก	ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง -เจ้าทองดี –เจ้าทองคำ –เจ้าเนื้อเย็น –เดือนหงาย -นกกาเหว่า เป็นต้น	เน้นทักษะการดูการฟัง ให้นักเรียนเกิดจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์
ป.๒ อายุ ๘ ปี	ประถม ก กา	ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง เลือกอ่านบางตอน เช่น ก ข ก กา แม่ กก แม่กง แม่ กด แม่ กม เป็นต้น	เน้นทักษะการอ่าน ให้นักเรียนได้อ่านออกเสียง และทักษะการเขียน ฝึกอ่านและฝึกเขียนในขณะเดียวกัน
	บทร้องเล่นของเด็ก	ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง -กุ๊กกุ๊ก ไก่ -งูกินหาง -จิงโจ้ -รีรีข้าวสาร เป็นต้น	ทำกิจกรรมจากบทร้องเล่น คิดท่าทางประกอบร่วมกัน ให้ผู้เรียนเกิดจินตนาการความคิด และฝึกทักษะการอยู่ร่วมกันในสังคม
	บทสักวา	พระนิพนธ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ -สักวาหวานอื่นมีหมื่นแสน	สลับชายหญิง หรือแบ่งกลุ่มสลับกันอ่านทำนองเสนาะ เพื่อให้นักเรียนเกิดความสนใจและเพลิดเพลินในการเรียน
ป.๓ อายุ ๙ ปี	นิทานอีสป	ของมหาอำมาตย์โท พระยาเมธาธิบดี เลือนอ่านบางเรื่อง เช่น -กระต่ายกับเต่า -ราชสีห์กับหนู -อึ่งอ่างกับวัว -หมาป่ากับลูกแกะ	ข้อคิดจากนิทาน วาดภาพจากจินตนาการของนักเรียน แข่งกันเล่านิทาน เน้นให้นักเรียนเกิดจินตนาการ และสามารถนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	บทละครนอก	เรื่องไชยเชษฐ์ ตอน นารายณ์ธิเบศรพบพ่อ เป็นต้น	เกมส์บัตรคำ จับฉลากแล้วให้นักเรียนหาความรู้ ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
	นิทานชาดก	-นกกระจาบสองฝูง -กระต่ายตื่นตูม เป็นต้น	ใช้สื่อวีดีนิทานชาดก  ให้นักเรียนเกิดความสนใจ เน้นให้นักเรียนเกิดจินตนาการ และสามารถนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
ป.๔ อายุ ๑๐ ปี	บทละครเรื่องเงาะป่า	ตอน คนังและไม้ไผ่ไปเที่ยวป่า	แสดงบทบาทสมมติ เพื่อให้ผู้เรียนเกิดจินตนาการ
	บทละครเรื่องสังข์ทอง	ตอน กำเนิดพระสังข์	ระบายสีการ์ตูนสังข์ทอง ฝึกการทำบันทึกย่อเรื่องที่ได้เรียนไปแล้ว
	บทเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน	ตอน กำเนิดพลายงาม	ใช้สื่อวีดีโอ เรื่องขุนช้างขุนแผน ฝึกการใช้พจนานุกรม ให้สามารถหาคำแปลของศัพท์ต่าง ๆ ได้รวดเร็ว และให้รู้จักเลือกความหมายให้เข้ากับข้อความ
	โคลงโลกนิติ	พระนิพนธ์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศรให้เลือกบางบท	คติสอนใจ เล่นเกมส์หาความหมายจากบัตรคำ
ป.๕ อายุ ๑๑ ปี	นิทานทองอิน	เรื่อง นากพระโขนงที่สอง	นักเรียนเล่านิทาน จากหนังสือ และหาภาพประกอบ ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
	นิทานคำกลอนเรื่องพระอภัยมณี	ตอน พระอภัยมณีสุวรรณเรียนวิชา กำเนิดสุดสาคร	นักเรียนทำกิจกรรมเล่นเกม ๑๐๘ คำถาม ทายลักษณะ รูปร่าง นิสัยของตัวละครในวรรณคดีไทย เรื่อง พระอภัยมณี
	บทละครเรื่องพระร่วง	พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระมงกฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	จัดให้มีการบรรยายพิเศษโดยใช้วิทยากรที่มีความรู้ความสามารถ มาเล่าเรื่องวรรณคดีตอนสนุก ๆ
	สุภาษิต	สภาษิตสอนหญิง	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	นิทานสำหรับเด็ก	ของ นาคะประทีป (พระสารประเสริฐ)	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
ป.๖ อายุ ๑๒ ปี	บทละครเรื่องรามเกียรติ์	ตอน สุครีพหักฉัตร ศึกไมยราพ	แบ่งหมู่นักเรียนออกเป็นหมู่ ให้ทำงานหมู่ละ ๑ อย่าง โดยครูวางแผนงานร่วมกับนักเรียนและช่วย เป็นที่ปรึกษาให้เช่น หมู่ที่ ๑ ย่อเรื่องที่ได้เรียนไปแล้ว หมู่ที่ ๒ ทำบัตรคำศัพท์เฉพาะที่ยาก หมู่ที่ ๓ วาดภาพเหตุการณ์สำคัญหรือตัวละครสำคัญ หมู่ที่ ๔ เล่นละครหรือแสดงบทบาทตามท้องเรื่อง หมู่ที่ ๕ ทำแผ่นป้ายสำลีวาดภาพ หรือเขียนข้อความสั้นๆ และบรรยายเรื่องประกอบใน ขณะที่ติดภาพบนป้ายสำลีตามลำดับ หมู่ที่ ๖ อภิปรายแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับลักษณะนิสัยของตัวละคร หรือเหตุการณ์สำคัญ ในเรื่อง
	ราชาธิราช	ตอน กำเนิดมะกะโท	แข่งขันทายปัญหาเกี่ยวกับตัวละครต่างๆในวรรณคดี ที่ได้เรียนไปแล้ว
	บทเห่กล่อมพระ	ตอน เห่เรื่องจับระบำ	ฝึกการถอดคำประพันธ์ตอนสั้น ๆ ออกเป็นร้อยแก้วอย่างง่ายๆ แต่ให้สละสลวยได้ความดี
	บรรทม		การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	นิทานเทียบสุภาพษิต	นิทานของพระยาสีหราชฤทธิไกร (ทองคำ สีหอุไร)	รวบรวมสำนวนไทยหรือคำคมต่างๆที่ได้จากวรรณคดี

ระดับมัธยมศึกษา

ระดับชั้น	เรื่องที่สอน	ที่มาของเนื้อหา	เทคนิกการสอน
ม.๑ อายุ ๑๓ ปี	โคลงโลกนิติ	พระนิพนธ์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศรให้เลือกบางบท	เชื่อมโยงเนื้อหาให้กับปัจจุบันและชี้แนะให้นักเรียนเกิดการนำความรู้ที่ได้ไปต่อยอด
	นิราศ ของสุนทรภู่	-นิราศภูเขาทอง -นิราศพระบาท	ศึกษาประวัติจากบทร้อยกรอง การฝึกให้นักเรียนตีความหมายความเป็นมาของบทร้อยกรอง
	สุภาษิตพระร่วง	ฉบับกรมกรมวิชาการ ในหนังสือ ประชุมสุภาษิตพระร่วง	เชื่อมโยงเนื้อหาให้กับปัจจุบันและชี้แนะให้นักเรียนเกิดการนำความรู้ที่ได้ไปต่อยอด
	กาพย์เรื่องพระไชยสุริยา	ของ สุนทรภู่	เชื่อมโยงกับหลักภาษาให้ผู้เรียนเห็นประโยชน์จากการศึกษาวรรณคดี เน้นสอนวิธีการช่วยจำ หลักการต่างๆในภาษาไทย ช่วยในการเชื่อมโยงความรู้ต่างๆที่ได้
ม.๒ อายุ ๑๔ ปี	กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง	พระนิพนธ์ ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร	ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
	ศิลาจารึกหลักที่๑	พ่อขุนรามคำแหงมหาราช	ศึกษาประวัติศาสตร์จากวรรณคดี
	สุภาษิตอิศรญาณภาษิต	พระนิพนธ์ ของ หมองเจ้าอิศรญาณ	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	กลอนดอกร้อยรำพึงในป่าช้า	ของ พระยาอุปกิตศิลปสาร
	เรื่องรามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก	พระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	แข่งขันทายปัญหาเกี่ยวกับตัวละครต่างๆในวรรณคดี ที่ได้เรียนไปแล้ว
ม.๓ อายุ ๑๕ ปี	เรื่องรามเกียรติ์	พระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
	บรมราโชวาท	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์	ค่านิยม ๑๒ ประการ
	ราชาธิราช	ประพันธ์โดย หลวงพัฒนพงศ์ภักดี (ทิม สุขยางค์)	คำยืมจากภาษาต่างประเทศ
	นิทานคำกลอนเรื่องพระอภัยมณี	พระสุนทรโวหาร (ภู่)	รวบรวมสำนวนไทยหรือคำคมต่างๆที่ได้จากวรรณคดี
ม.๔ อายุ ๑๖ ปี	นมัสการมาตาปิตุคุณนมัสการอาจริยคุณ	พระยาศรีสุนทรโวหาร ( น้อย  อาจารยางกูร )	การสอนเรื่องความกตัญญูกตเวที
	บทเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน	ในสมัยรัชกาลที่ ๒	แข่งขันทายปัญหาเกี่ยวกับตัวละครต่างๆในวรรณคดี ที่ได้เรียนไปแล้ว
	สามัคคีเภทคำฉันท์	ชิต บุรทัต	รวบรวมสำนวนไทยหรือคำคมต่างๆที่ได้จากวรรณคดี
	นิทานเวตาล	ผู้ประพันธ์ ศิวทาส	จัดให้มีการบรรยายพิเศษโดยใช้วิทยากรที่มีความรู้ความสามารถ มาเล่าเรื่องวรรณคดีตอนสนุก ๆ
	โคลนติดล้อ	พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเอยู่หัว	ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
ม.๕ อายุ ๑๗ ปี	บทละครเรื่องอิเหนา	พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	สามก๊ก	ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน)	การคิดวิเคราะห์จากวรรณคดีให้นักเรียนนำความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์
	นิราศนรินทร์	นายนรินทร์ธิเบศร์ (อิน)	ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
	หัวใจชายหนุ่ม	เป็นบทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ( รัชกาลที่ ๖ )	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
ม.๖ อายุ ๑๘ ปี	ลิลิตตะเลงพ่าย	ประพันธ์ขึ้นโดยสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูบาลบริรักษ์	ฝึกให้อ่านเรื่องที่จะเรียนมาล่วงหน้าเพื่อนำมาเล่าให้ครูและเพื่อนฟัง
	ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดร	เจ้าพระยาพระคลัง (หน)	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	กาพย์เห่เรือ	บทพระนิพนธ์ในเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศรไชยเชษฐสุริยวงศ์	จัดให้มีการบรรยายพิเศษโดยใช้วิทยากรที่มีความรู้ความสามารถ มาเล่าเรื่องวรรณคดีตอนสนุก ๆ หรือขับเสภาโดยร้องเพลงตามที่มีในบทเรียน
	ไตรภูมิพระร่วง	พระมหาธรรมราชาลิไทย	การนำข้อคิดที่ได้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
	บทละครพูดคำฉันท์เรื่อง มัทนะพาธา	พระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖	ประดิษฐ์ดอกไม้ในวรรณคดีหรือเก็บดอกไม้จริงมาอัดแห้งใส่สมุดวาดเขียนไว้และบอกชื่อกำกับ อาจ มีคำบรรยายเป็นร้อยกรอง ร้อยแก้วสั้นๆประกอบด้วยก็ได้