อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย & เชลียง: คุ้มค่ากับการเดินทาง

อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย

สำหรับใครที่สนใจแม้แต่น้อยนิดในประวัติศาสตร์อันรุ่มรวยของไทย การเยี่ยมชมอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยเป็นสิ่งที่ไม่ควรพลาด ท้ายที่สุดแล้ว มีบางอย่างที่น่าอัศจรรย์เกี่ยวกับการเดินหรือขี่จักรยานผ่านซากปรักหักพังที่งดงามของเมืองหลวงสยามโบราณ น่าเสียดายที่นี่เป็นความคิดเห็นที่แบ่งปันโดยใครก็ตามที่มีความสนใจในประวัติศาสตร์อันยาวนานของประเทศไทยแม้แต่น้อยนิด ซึ่งหมายความว่าในช่วงที่นักท่องเที่ยวรุ่งเรือง สถานที่ทางประวัติศาสตร์แห่งนี้ซึ่งได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกโดยองค์การยูเนสโกอย่างถูกต้อง อาจมีผู้คนพลุกพล่านจนอึดอัด สำหรับผู้ที่ต้องการทำสิ่งต่าง ๆ ให้ง่ายขึ้น อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยขนาด 45 กม.² เป็นสิ่งที่น่าสนใจและเหนือสิ่งอื่นใด ความคิดริเริ่มที่เต็มเปี่ยม

มรดกโลกของยูเนสโกแห่งนี้ตั้งอยู่ห่างจากสุโขทัยไปทางเหนือประมาณ 70 กม. ทางอ้อมเล็กน้อย แต่คุ้มค่ากับความพยายาม ความแตกต่างอย่างมากกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยคือที่นี่มีผู้คนพลุกพล่านน้อยกว่ามาก และซากปรักหักพังส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่เป็นป่าและร่มรื่นกว่ามาก ซึ่งทำให้การเยี่ยมชมในวันฮอทด็อกนั้นน่ารื่นรมย์ยิ่งขึ้น

เมื่อสุโขทัยเริ่มมีความสำคัญในภูมิภาคนี้ในศตวรรษที่ XNUMX ศรีสัชนาลัยก็เติบโตเป็นเมืองบริวารที่โดดเด่นของสุโขทัย เนื่องจากที่ตั้งทางยุทธศาสตร์บนฝั่งแม่น้ำยม อาณาจักรที่เพิ่งเติบโตแห่งนี้พยายามรวบรวมอำนาจโดยก่อตั้งเมืองขึ้นหลายเมือง เมือง. อย่างเป็นทางการ ปี พ.ศ. 1250 ได้รับการเสนอชื่อให้เป็นวันสถาปนาเมืองศรีสัชนาลัย แต่ในความเป็นจริงแล้ว สถานที่แห่งนี้มีคนอาศัยอยู่นานกว่านั้นมาก ตั้งแต่ก่อนยุคของเราไม่นาน นอกจากนี้ยังนำไปใช้กับเชลียงที่อยู่ห่างออกไปเล็กน้อยซึ่งก่อตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการในศตวรรษที่สิบเอ็ดและเดิมเป็นเมืองหน้าด่านของอาณาจักรขอมที่สร้างโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 1181 (พ.ศ. 1220-XNUMX) ในความเป็นจริง เมืองเฉลียงอาจถือกำเนิดขึ้นในช่วงระหว่างศตวรรษที่ XNUMX และ XNUMX จากศูนย์กลางการค้าที่สำคัญซึ่งมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับจีน ซึ่งสถานที่นี้รู้จักกันในชื่อเฉิงเหลียง

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ – เฉลียง

เมืองศรีสัชนาลัยรุ่งเรืองในสมัยสุโขทัย ความจริงแล้วเมืองนี้มีความสำคัญมากจนกลายเป็นประเพณีเมื่อมกุฎราชกุมารแห่งกรุงสุโขทัยปกครองเมืองศรีสัชนาลัย อย่างไรก็ตาม เมื่อศูนย์กลางอำนาจเปลี่ยนมาอยู่ที่อยุธยา ก็ไม่ได้หมายความว่าเมืองนี้จะสิ้นสุดลง แตกต่างจากสุโขทัยที่ถูกกีดกันซึ่งสลายตัวอย่างรวดเร็ว ศรีสัชนาลัยสามารถอยู่รอดได้ ที่ตั้งทางยุทธศาสตร์และศักยภาพทางการค้าที่ไม่อาจปฏิเสธได้ทำให้ทั้งอยุธยาและดินแดนทางตอนเหนือของล้านนาต่อสู้กันซ้ำแล้วซ้ำเล่าเพื่อควบคุมศรีสัชนาลัยที่ยังคงรุ่งเรือง จนกระทั่ง พ.ศ. 1767 เมื่อการรุกรานของพม่าได้ทิ้งร่องรอยแห่งการทำลายล้างไว้ทั่วประเทศ ชะตากรรมของเมืองบนแม่น้ำยมถูกผนึกโดยกองทหารพม่าที่โจมตีจากลำปางและกวาดล้างเมืองเป็นส่วนใหญ่ หลังจากสงครามและการขับไล่พม่าไม่นาน เมืองนี้ก็ถูกสร้างขึ้นใหม่ แต่มิได้เกิดขึ้นที่เดิมแต่เกิดในเขตเมืองสวรรคโลกในปัจจุบัน ศรีสัชนาลัยถูกทิ้งร้างโดยคนกลุ่มสุดท้ายและไม่นานก่อนที่เมืองที่สวยงามแห่งนี้จะพังทลายลง

อดีตอันยิ่งใหญ่ยังคงเปล่งประกายบนซากปรักหักพังที่กระจายอยู่ทั่วสวนประวัติศาสตร์มาจนถึงทุกวันนี้ โชคดีที่ชาวกรุงเทพฯ ตระหนักดี และในวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 1961 ใน ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่คำตัดสินที่ให้พื้นที่ทั้งหมดได้รับการคุ้มครองในฐานะอนุสาวรีย์และอยู่ภายใต้การจัดการโดยตรงของกรมศิลปากร อย่างไรก็ตาม ยังมีหนทางอีกยาวไกลก่อนที่โครงการบูรณะและอนุรักษ์อันทะเยอทะยานจะเริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 1976 ซึ่งส่งผลให้มีการสร้างอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยอย่างเป็นทางการในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 1988 การทำงานอย่างหนักทั้งหมดนี้ได้รับการตอบแทนเมื่อองค์การยูเนสโกประกาศให้สถานที่แห่งนี้เป็นมรดกโลกเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 1991

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ

วัดที่สำคัญที่สุดในความคิดของฉันคือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ซึ่งแปลกออกไปนอกเขตอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย วัดแห่งนี้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวหลักของอุทยานประวัติศาสตร์เฉลียงขนาดเล็กที่อยู่ติดกัน ซึ่งสามารถเข้าชมพร้อมกับอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยด้วยบัตรคอมโบ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุมีมาก่อนสมัยสุโขทัยเป็นศิลาฤกษ์ของวัดพุทธมหายานที่เดิมถูกวางในปี พ.ศ. 1237 ในรัชสมัยของกษัตริย์ขอม พระเจ้าชัยวรมันที่ 1733 วัดนี้โดดเด่นด้วยพระปรางค์องค์ใหญ่ ซึ่งคุณจะพบได้ตรงกลางหลังซากเสาของวิหารหรือพระอุโบสถ เดิมทีหอคอยนี้ไม่ได้ตั้งอยู่ที่นี่ แต่เป็นโกปุระแบบขอมบายน ซึ่งเป็นหอคอยขนาดใหญ่ที่ประดับประดาอย่างหรูหรา ซึ่งมักจะสร้างเป็นทางเข้าวัดฮินดู ระหว่าง พ.ศ. 1758 ถึง พ.ศ. XNUMX ในรัชสมัยของบรมโกศแห่งกรุงศรีอยุธยา โคปุระนี้ถูกรื้อถอนและแทนที่ด้วยปรางค์ทรงขวดในปัจจุบัน ซึ่งมีรูปแบบลักษณะคล้ายกับหอคอยในอยุธยาทุกประการ ด้านหลังพระปรางค์คุณไม่เพียงพบมณฑปที่ได้รับการอนุรักษ์ไว้อย่างดีซึ่งมีพระพุทธรูปยืนและซากปรักหักพังของสถูปแบบมอญเท่านั้น แต่ยังมีเจดีย์แบบศรีลังกาอีกจำนวนหนึ่งไม่ว่าจะได้รับการบูรณะมากเกินไปหรือไม่ก็ตาม เมื่อมาเยี่ยมชมวัดนี้ อย่าลืมพระพุทธรูปเดินที่มีรูปแบบสวยงามซึ่งอยู่ทางด้านซ้ายของปรางค์ ซึ่งเป็นแบบฉบับของประติมากรรมสมัยสุโขทัย

วัดเจดีย์เจ็ดแถว

ภายในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย วัดเจดีย์เจ็ดแถวเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญที่สุดอย่างไม่ต้องสงสัย วัดขนาดใหญ่ที่ตั้งตระหง่านอยู่ใจกลางพื้นที่แห่งนี้ สร้างขึ้นเพื่อเป็นสุสานสำหรับผู้ปกครองท้องถิ่น และแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนจากกลุ่มเจดีย์ 32 องค์ที่มีสีสันสวยงามรอบเจดีย์กลางทรงดอกบัวตูมแบบศรีลังกา สถูปที่มีขนาดและรูปแบบต่าง ๆ เหล่านี้บรรจุอัฐิของสมาชิกคนสำคัญในตระกูลนี้ ตามตำนานเล่าว่าแต่เดิมวัดนี้ชื่อว่าวัดกัลยาณมิตรและก่อตั้งโดยธิดาของกษัตริย์ลิไทแห่งกรุงสุโขทัย เพื่อนของพ่อขุนรามคำแหงมหาราชผู้นี้เป็นพุทธปรัชญาคนแรกที่แต่งเป็นภาษาไทย

วัดช้างล้อมล้อมรอบด้วยกำแพงหินทรายหนา ตั้งอยู่ติดกับวัดเจดีย์เจ็ดแถว สร้างโดยพ่อขุนรามคำแหงในปี พ.ศ. 1286 สถานที่แห่งนี้ได้ชื่อมาจากรูปปั้นช้างจำนวน 39 เชือกที่เรียงรายรอบฐานของเจดีย์องค์กลางซึ่งสร้างบนลานสองด้าน วิธีการนำเสนอที่ได้รับความนิยมทั่วราชอาณาจักร ชมวัดที่คล้ายกันในสุโขทัยและกำแพงเพชร และอื่น ๆ

สิ่งที่มีความสำคัญน้อยกว่าเล็กน้อยคือซากปรักหักพังของวัดนางพญา ซึ่งน่าสนใจจากมุมมองทางประวัติศาสตร์ อย่างไรก็ตาม เรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่าวัดแห่งนี้สร้างขึ้นโดยเจ้าหญิงพสุจาเทวี ธิดาของจักรพรรดิจีน แม้จะไม่พบหลักฐานที่เป็นรูปธรรมในระหว่างการขุดค้นทางโบราณคดีเพื่อสนับสนุนคำกล่าวอ้างเหล่านี้ แต่นี่เป็นเรื่องราวที่น่าสนใจเนื่องจากเป็นการยืนยันถึงความสำคัญเป็นพิเศษที่เมืองศรีสัชนาลัยและเมืองเฉิงเหลียงมีต่ออาณาจักรกลาง

วัดชมชื่น

โดยส่วนตัวแล้วผมมองว่าวัดชมชื่นเป็นสถานที่ที่น่าสนใจ ให้เป็นไปตาม ชาวบ้าน มันจะอยู่ในไซต์นี้ตั้งแต่วันที่ 14 หรือไม่^e ซากปรักหักพังของวัดเก่าแก่สมัยศตวรรษที่หลอกหลอนและนั่นอาจเป็นได้ ท้ายที่สุดแล้ว ในระหว่างการขุดค้นทางโบราณคดีที่ดำเนินการที่นี่ในช่วงทศวรรษที่ 3 ของศตวรรษที่แล้ว เป็นที่ชัดเจนว่าวัดแห่งนี้สร้างขึ้นบนสุสานที่มีซากศพจากศตวรรษที่ XNUMX^e ใน 4^e ศตวรรษแห่งยุคของเรา มีการสร้างพิพิธภัณฑ์ขนาดเล็กขึ้นที่ไซต์นี้ (ค่าเข้าชมรวมอยู่ในตั๋วสำหรับส่วนนี้ของอุทยานประวัติศาสตร์) ซึ่งจัดแสดงโครงกระดูกและวัตถุโบราณที่พบจำนวนหนึ่ง

เตาสังคโลก (Tananyaa Pithi / Shutterstock.com)

ทางตะวันตกเฉียงเหนือของศรีสัชนาลัยประมาณ 300 กิโลเมตรจะพบเตาเผาสังคโลกซึ่งเป็นซากของเตาเผาเซรามิกโบราณซึ่งผลิตเครื่องปั้นดินเผาศิลาดลสีเขียวอมเทาที่มีชื่อเสียงซึ่งผลิตขึ้นจากดินในท้องถิ่น การค้าเครื่องปั้นดินเผานี้มีส่วนสำคัญต่อความมั่งคั่งของศรีสัชนาลัยและเฉิงเหลียง ในการขุดค้นทางโบราณคดีหลายครั้งในบริเวณนี้ ได้พบซากเตาอบอย่างน้อย XNUMX เตา แต่เชื่อว่ายังมีอีกหลายร้อยหรือหลายพันที่ยังซ่อนอยู่ใต้ผืนทราย สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนถึงความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของอุตสาหกรรมนี้ในภูมิภาคนี้ ท้ายที่สุดแล้ว เครื่องปั้นดินเผานี้เป็นหนึ่งในสินค้าส่งออกที่สำคัญที่สุดของสุโขทัยและอยุธยาในเวลาต่อมา ซึ่งสามารถพบได้ไม่เฉพาะในจีนเท่านั้น แต่ยังสามารถพบได้ทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อินเดีย ชายฝั่งตะวันออกของแอฟริกา และแม้แต่ยุโรปตะวันตก

สันนิษฐานกันมานานแล้วว่าช่างปั้นของศรีสัชนาลัยได้รับอิทธิพลอย่างมากจากเพื่อนร่วมงานชาวจีนของพวกเขาตั้งแต่สมัยราชวงศ์หมิงตอนต้น ซึ่งนำศิลาดลสีเขียวสว่างกว่าเล็กน้อยมาสู่ตลาด อย่างไรก็ตาม การวิจัยระหว่างไทย-ออสเตรเลียล่าสุดได้พิสูจน์แล้วว่าที่นี่เร็วกว่าในจีนมาก - อาจอยู่ที่ประมาณ 9^e ศตวรรษ – มีการผลิตเครื่องปั้นดินเผาดังกล่าว มีโอกาสดีที่ช่างปั้นสยามจะมีอิทธิพลต่อเพื่อนร่วมงานชาวหมิงของพวกเขา ไม่ใช่ในทางกลับกัน...