เปิดสมุดภาพ “เมืองอุไทยธานี” ประวัติศาสตร์ความทรงจำแห่งลุ่มน้ำสะแกกรัง

บนผืนแผ่นดินที่กอปรขึ้นเป็นประเทศไทย ไม่เพียงมีข้อมูลชุดใหญ่ที่ถูกเรียบเรียงขึ้นใช้เป็นประวัติศาสตร์แห่งชาติ

หากแต่ประกอบด้วยเรื่องราวมากมายของบ้านเมือง ชุมชน หมู่บ้าน ครอบครัว และผู้คนที่มีความทรงจำบางอย่างร่วมกันในห้วงเวลาหลากยุคสมัย

ไม่ใช่แค่ตัวอักษรที่จดจารบนจารึก พงศาวดาร เอกสารโบราณที่เก็บหลักฐานและคำบอกเล่าอย่างเป็นลายลักษณ์

ทว่าในยุคต่อๆ มายังมีภาพถ่ายเหตุการณ์ที่บันทึกเสี้ยววินาทีที่ยิ่งใหญ่ หรือภาพชีวิตสุดแสนธรรมดาในชั่วขณะนั้น

รอยยิ้ม แววตา ความทุกข์ ความสุข ถูกเก็บไว้ตลอดกาลบนกระดาษแผ่นบางๆ กลายเป็นส่วนหนึ่งของหลักฐานประวัติศาสตร์ในท้องถิ่นที่ไม่ต้องมีคำบรรยาย

“สมุดภาพเมืองอุทัยธานี” หนังสือรวบรวมภาพถ่ายของชาวอุทัยธานี จัดพิมพ์โดยจังหวัดอุทัยธานีภายใต้แนวคิดของ แมนรัตน์ รัตนสุคนธ์ ผู้ว่าราชการจังหวัด ซึ่งมุ่งหมายรักษา ความทรงจำร่วมกัน แล้วเผยแพร่เพื่อประโยชน์ต่อการศึกษา

เสน่ห์ สีสัน ความลึกซึ้งและมีชีวิตชีวา เกิดขึ้นจากการลงพื้นที่ของคณะผู้จัดทำหลายต่อหลายครั้ง นำโดย เอนก นาวิกมูล และ ธงชัย ลิขิตพรสวรรค์

ผู้คร่ำหวอดในการค้นคว้าภาพถ่ายและต้นฉบับหนังสือเก่าอันดับต้นๆ ของเมืองไทย ประสานหน่วยราชการ วัดวาอาราม พระสงฆ์ คหบดี และชาวบ้าน ดังปรากฏรายชื่อมากมายในหน้าสุดท้ายของเล่ม

ภาพถ่ายเมือง อุไทยธานี ตามการสะกดแบบโบราณ ถูกรวบรวมมานำเสนอตั้งแต่ยุคพระพุทธเจ้าหลวง รัชกาลที่ 5 เรื่อยมากระทั่งกล้องถ่ายรูปเป็นสินค้าแพร่หลายโดยเฉพาะช่วง พ.ศ.2525 สะท้อนให้เห็นพัฒนาการของบ้านเมือง สังคมและวัฒนธรรมอย่างมีนัยสำคัญ

ช่วงต้นของหนังสือ ให้ภาพรวมของภูมิสถานบ้านเมือง ไม่ว่าจะเป็นรูปถ่ายทางอากาศ ศาสนสถานศักดิ์สิทธิ์ จนถึงอาคารบ้านเรือนและเหตุการณ์สำคัญ ระหว่าง พ.ศ.2440-2480 จากนั้นนำเสนอภาพถ่ายที่ให้รายละเอียดอย่างลุ่มลึก กระทั่งงานอุปสมบทของชาวบ้าน พิธีมงคลสมรสของชาวไทยเชื้อสายจีน แห่ขันหมากทางน้ำ งานศพ ไหว้ครู โกนจุก การประชุมคณะสงฆ์ นักเรียนเข้าแถวอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย บุคคลสำคัญ งานประจำปี ตลาดสด เรือนไม้ และอีกจิปาถะ

นอกเหนือจากภาพถ่ายประวัติศาสตร์เหล่านี้ อุทัยธานียังมากมายด้วยศิลปกรรมล้ำค่า ทั้งที่สืบเนื่องกับความเชื่อถือศรัทธาในพระพุทธศาสนา และงานประณีตศิลป์ชั้นสูงอีกทั้งข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน

หนังสือ “ของสวยของงามอุทัยธานี” โดยคณะทำงานชุดเดียวกัน จึงเกิดขึ้นเพื่อประมวลภาพมรดกทางวัฒนธรรมและสิ่งของล้ำค่าของจังหวัดแห่งนี้ ด้วยความร่วมแรงร่วมใจของชาวอุทัยธานี

ประกอบด้วยภาพชุดและข้อมูลอย่าง “ของมงคลมิ่งเมือง” ได้แก่ พระพุทธนวราชบพิตร พระพุทธรูป ภปร พ.ศ.2508 และพระแสงราชศัสตรา “สมบัติล้ำค่าควรเมือง” จากอารามศักดิ์สิทธิ์ วัดมณีสถิตกปิฏฐาราม วัดหนองขุนชาติ วัดหัวเมืองและวัดสว่างอารมณ์ “สถาปัตยกรรมงามตา” ฉายภาพความงดงามของอุโบสถ-วิหารวัดใหม่จันทรารามและโบสถ์วัดกลางเขา รวมถึงจิตรกรรมฝาผนังวิจิตรตระการตาของอารามสำคัญ อีกทั้งพระพิมพ์ เหรียญที่ระลึก หัตถศิลป์ สิ่งพิมพ์ยุคแรก แม้กระทั่งรถเมล์คันแรกและเครื่องไม้เครื่องมือของนายช่างฝีมือดี เป็นต้น

“สมุดภาพเมืองอุทัยธานี” และ “ของสวยของงามอุทัยธานี” ไม่เพียงนำรวบรวมหลักฐานทางประวัติศาสตร์มาจัดเรียง เผยแพร่ ทว่า ในวันข้างหน้าย่อมกลายเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์อุทัยธานีด้วยเฉกเช่นเดียวกัน

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่