แอ่วชุมชนไทลื้อ บ้านมาง-พะเยา

โดยมี “วัดมาง” หรือวัดแสนเมือง มาเป็นศูนย์กลางชุมชน มีพระอุโบสถอันเป็นสถาปัตยกรรมอันโดดเด่น กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเมื่อปี 2527

นายบุญเริ่ม วงศ์ใหญ่ นักสื่อความหมาย ชุมชนวัฒนธรรมไทลื้อบ้านมาง กล่าวว่า วัดแสนเมืองมาสร้างเมื่อปีพ.ศ.2330 สร้างโดยชาวเมืองมางที่ถูกกวาดต้อนมา จนกระทั่งมาตั้งถิ่นฐานที่ อ.เชียงคำ จุดเด่นของวัดอยู่ที่หลังคาพระอุโบสถซ้อนลดหลั่นหลายชั้น ไม่นิยมทำหลังคาสูง ตรงหลังคาประดับด้วยช่อฟ้า เป็นรูปหงส์ หรือนาคคาบแก้ว

วัดแสนเมืองมา

นอกจากนี้ยังมีพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดแสน เมืองมา (วัดมาง) สร้างขึ้นในปี 2534 เป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุทางพุทธศาสนา เครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน ที่สื่อให้เห็นถึงวิถีการดำรงชีวิตของชาวไทลื้อ และชาวล้านนาในอดีต

อาคารพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดแสน เมืองมา ตั้งอยู่ในบริเวณวัด วัตถุที่นำมาแสดงมาจากวัตถุโบราณที่เป็นของเดิมภายในวัด และจากการรวบรวมจากคน ในชุมชนหมู่บ้านมาง โดยมีคณะสงฆ์ และชุมชนร่วมกันบริหารจัดการ

วัดมางจึงกลายเป็นศูนย์กลางของหมู่บ้านท่อง เที่ยว มีทั้งโบราณสถาน พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดแสนเมืองมา เรือนไทลื้อ เมืองมาง และยังสาธิตทำอาหาร ขนม เสื้อผ้าไทลื้อให้นักท่องเที่ยวที่มาเยือนได้สัมผัสอย่างจุใจทุกวันพุธแรกของเดือน หรือเที่ยวในชุมชนด้วยการ ปั่นจักรยานไปเยือนกลุ่มอาชีพต่างๆ สัมผัสกับ วิถีชาวบ้าน

นางนงลักษณ์ จินะราช ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 4 บ้านมาง กล่าวว่าชุมชนบ้านมางเป็นชุมชนชาติพันธุ์ไทลื้อ ที่มีความเป็นมาอย่างยาวนาน สืบเชื้อสายจากสิบสองปันนา ประเทศจีน ชื่อหมู่บ้านก็มาจากบ้านมาง ของสิบสองปันนาเช่นกัน

ด้วยความเข้มแข็งทางวัฒนธรรมไทลื้อจากอดีตเป็นต้นมา ทำให้ได้รับการประกาศเป็นชุมชนวัฒนธรรมไทลื้อ เมื่อปี 2561 โดยกระทรวงวัฒนธรรม

จากนั้นรัฐบาลก็ส่งหน่วยงานต่างๆ เข้ามาให้การสนับสนุนส่งเสริมเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวด้านวัฒนธรรมไทลื้อ มีการจัดตลาดต้องชมภายในวัดแสนเมืองมา ตั้งอยู่ใจกลางชุมชน ภายในวัดมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของหมู่บ้าน อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องใช้ที่เป็นวิถีไทลื้อ บ้านเรือนไทลื้อ จัดเป็นสถานที่ท่องเที่ยวต้อนรับนักท่องเที่ยว

โดยเฉพาะทุกวันพุธแรกของเดือนจะมีตลาดต้อง ชม นักท่องเที่ยวนิยมมาเที่ยวเป็นคณะ ซื้อขนม กับข้าว เสื้อผ้า ที่เป็นของฝากจากชุมชนไทลื้อกันอย่างสนุกสนาน ทำให้ นักท่องเที่ยวประทับใจมาก

ไม่ว่าจะเป็นนักท่องเที่ยวขาจรที่มาเป็นกลุ่มทัวร์ หรือ นักท่องเที่ยวที่มาเป็นประจำ ซึ่งจะเป็นคนในพื้นที่มาเที่ยวชม วันที่มีตลาดต้องชม ได้มาเที่ยวชมและซื้ออาหารไทลื้อ ขนม ถ่ายรูป เช็กอิน ทำให้เกิดรายได้หมุนเวียนในชุมชนมากขึ้น ทำให้กลุ่มอาชีพมีรายได้เข้ากลุ่ม โดยเฉลี่ยเดือนละไม่ต่ำกว่า 20,000 บาท

อาหารไทลื้อ

เช่นกัน นางเกศินี วงศ์ใหญ่ นักสื่อความหมาย ชุมชนวัฒนธรรมไทลื้อ ร่วมให้ข้อมูลว่าเรือนชาวไทลื้อเมืองมาง ที่ก่อสร้างขึ้นมาเพื่อเป็นสถานที่ท่องเที่ยว และศึกษาวิถีชีวิตของชาวไทลื้อ ตั้งอยู่ในวัดมาง สำหรับให้นักท่องเที่ยวได้มาเยือนและศึกษา มีที่มาจากผู้ใหญ่ท่านหนึ่งสนับสนุนงบประมาณส่วนตัวให้สร้างเรือนไทลื้อเมือ งมาง

เพื่อเป็นวิทยาทานให้แก่ผู้ที่ต้องการศึกษา เรียนรู้เรื่องวิถีชีวิตวัฒนธรรมไทลื้อ ได้เห็นบ้านเรือนจริงของชาวไทลื้อ ห้องหับต่างๆ ข้าวของเครื่องใช้ และนักท่องเที่ยวสามารถขึ้นบ้านมาเยี่ยมชมได้ทุกวัน

นอกจากนี้ ใต้ถุนเรือนมีโต๊ะม้านั่ง ไม้ไผ่ให้นั่งพักผ่อน หรือนำอาหาร เครื่องดื่ม มานั่งพัก และรับประทานอย่างมีความสุข อยากลิ้มรสอาหารไทลื้อ อยากเห็นวิถี ทำขนมของชาวไทลื้อ ให้นึกถึงชุมชน ของเรา ที่จะทำให้ทุกคนที่มาเยือนจะได้รับความประทับใจกลับไป และไม่ลืมวัฒนธรรมไทลื้อ

หากท่านใดสนใจชุมชนวัฒนธรรม ไทลื้อบ้านมาง หมู่ 4 ถนนสิทธิประชา ราษฎร์ ต.หย่วน อ.เชียงคำ จ.พะเยา ติดต่อได้ที่โทร. 0-5445-1399 หรือติดตามได้ผ่านเฟซบุ๊ก “ชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒน ธรรม ไทลื้อเมืองมาง เมืองหย่วน เชียงคำ”

โดย…สายอรุณ ปินะดวง