แอ่วน่านกันเต๊อะ (5) เสาดินนาน้อย คอกเสือ มหัศจรรย์แห่งธรรมชาติ

เสาดินนาน้อย หรือ ฮ่อมจ๊อม ตั้งอยู่ที่ตำบลเชียงของ ทางทิศตะวันตกของอุทยานแห่งชาติศรีน่าน ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ 24 กิโลเมตร เป็นผืนดินขนาดใหญ่กว่า 50 ไร่ มีลักษณะเป็นเสาดินขนาดใหญ่คล้ายกับ "แพะเมืองผี" ที่จังหวัดแพร่ จากข้อสันนิษฐานทางธรณีวิทยาเสาดินนาน้อยเกิดจากการตกตะกอนทับถมกันเป็นจำนวนมาก เมื่อมีการเคลื่อนตัวของเปลือกโลก จึงทำให้พื้นที่บางส่วนพังทลายและยุบตัวลง ทำให้เกิดดินรูปร่างแปลกตา เมื่อเวลาผ่านมาหลายล้านปี จากการกัดเซาะของน้ำฝนและลมตามธรรมชาติ ทำให้ดินบริเวณนี้มีรูปทรงแตกต่างกันออกไป บ้างเป็นเสาดินกลมมน บ้างเป็นเสาแหลม หรือบางส่วนก็มีลักษณะคล้ายกำแพงดินขนาดใหญ่กระจัดกระจายอยู่เต็มพื้นที่

ที่เสาดินนาน้อยแห่งนี้มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาจากผู้เฒ่าผู้แก่ ซึ่งต่างก็เรียกขานสถานที่แห่งนี้ในชื่อที่แตกต่างกันออกไป เช่น "เด่นปู่เขียว" หรือ "เด่นอีบด" ซึ่งที่มาของทั้ง 2 ชื่อนี้เล่ากันว่ามีคนชื่อ "ปู่เขียว" หรือ "อีบด" เป็นคนบ้านแต ตำบลเชียงของ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน ไปหลงรักสาวบ้านเดียวกันแต่ไม่สมหวัง สาวคนรักไปแต่งงานกับชายอื่น ทำให้ปู่เขียวเสียใจหนีออกจากบ้านมาอยู่ที่เสาดิน และมานั่งตรอมใจตายที่เสาดินต้นนี้ จึงเรียกเสาดินนี้ว่า "เสาปู่เขียว"

เรื่องราวของ "ปู่เขียว" นั้น บางท่านก็เล่าว่าปู่เขียวไปนั่งอยู่ในบริเวณที่เป็นเสาปู่เขียวในขณะที่ดินเริ่มถูกน้ำกัดเซาะจนพังทลายลงมาทับร่างถึงแก่ความตาย ต่อมาดินถูกน้ำเซาะมากขึ้นเรื่อยๆ จนเกิดเป็นเสาดินขึ้น

ผู้เฒ่าผู้แก่บางคนก็บอกเล่ากันว่าที่แห่งนี้อาจจะเคยเป็นเมืองบาดาลของพญานาคมาก่อน บ้างก็ว่าอาจเป็นเมืองโบราณในยุคหิน เพราะเคยมีการค้นพบกำไลหินโบราณและขวานหินโบราณในบริเวณนี้ ซึ่งปัจจุบันวัตถุโบราณเหล่านี้ถูกเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จังหวัดน่าน

เสาดินนาน้อยยังมีความลี้ลับจากการบอกเล่าของพ่อหนานบุญเถิง ปันติ ชาวบ้านเชียงของ ว่า เสาดินนาน้อยมีความศักดิ์สิทธิ์และความลี้ลับมากมาย ในสมัยที่ท่านยังเป็นเด็กในเวลากลางคืนจะเห็นดวงไฟดวงใหญ่ลอยมาจากท้องฟ้าทางทิศตะวันออก และลอยอยู่เหนือบริเวณเสาดิน ทำให้บริเวณเสาดินมีแสงสว่างสุกใส แล้วดวงไฟก็ค่อยๆเลือนหายไปตอนเช้า เมื่อตื่นนอนก็รีบไปดูที่เสาดินพบว่ามีรอยเท้าเด็กเล็กๆเต็มไปหมด ปรากฏการณ์ลี้ลับนี้จะเกิดในช่วงเทศกาลสงกรานต์ หรือที่คนทางภาคเหนือเรียกกันว่า "ผีฟ้า" หรือ "ผีอีคล้อย"

พืชมหัศจรรย์ Unseen ที่ได้พบที่เสาดินนาน้อย คือ หญ้าเข็มนาฬิกา เป็นหญ้าชนิดหนึ่ง อยู่ในตระกูลเดียวกับต้นอ้อต้นแขม เป็นพืชท้องถิ่นที่มีชื่อเรียกหลากหลายไปตามท้องที่ในแถบภาคเหนือ เรียกว่า หญ้าพุ่งช้าง  เข็มพ่อหม้าย ขนตาช้าง หนวดฤๅษี หนวดเสือ ชื่อภาษาอังกฤษได้แก่ spear grass (หญ้าหอก) ส่วนทางภาคอีสานเรียกว่า เส้นขนพันธุรัตน์

หญ้าชนิดนี้มีความน่าสนใจอยู่ที่ดอกซึ่งมีลักษณะเป็นเส้นแหลม เกาะกันเป็นกลุ่ม เมื่อดึงออกมาแตะน้ำลายหรือจุ่มลงในน้ำ ดอกหญ้านี้จะหมุนติ้วในทิศทางตามเข็มนาฬิกาอย่างเริงร่าน่าพิศวง จนได้ชื่อว่า "หญ้าเข็มนาฬิกา"

การหมุนของดอกหญ้าเข็มนาฬิกานี้เป็นลักษณะในการกระจายพันธุ์  เมื่อลมและฝนพัดดอกหญ้าแห้งร่วงลงสู่พื้นดิน เมื่อโดนน้ำดอกหญ้าแห้งซึ่งบิดตัวอยู่จะคลายตัวออกจนหมุนเป็นวง ร่วงหล่นปักลงในดินเพื่อรอวันที่จะเจริญเติบโตขึ้นเป็นต้นใหม่อีกครั้ง นับเป็นความมหัศจรรย์ในการพยายามรักษาพืชพันธุ์เอาไว้ไม่ให้สูญไป

 ที่เสาดินนาน้อยยังมีพืชมหัศจรรย์อีกชนิดหนึ่งขึ้นอยู่ตรงทางเข้าเสาดิน คือ ต้นดิกเดียม ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า GARDENIE TURGIDA ROXB อยู่ในวงศ์ RUBIACEAE
และมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป เช่น ต้นจิเดียม หรือ ดิ๊กเดียม (ไทลื้อ) กระเบียน (ไทยภาคกลาง) จี๊เดียม (ภาคเหนือ) กระดานพน (ตาก) มุ่ยแดง (เลย) มะกอกพราน (กาญจนบุรี)
ต้นดิกเดียมเป็นต้นไม้โบราณที่มีอายุกว่า 200 ปี เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง ดอกสีขาวอมเหลือง ลักษณะมหัศจรรย์คือหากลูบที่ลำต้น ใบของมันจะสั่นไหวได้

ไม่ไกลจากเสาดินนาน้อย มีจุดที่น่าสนใจอีกแห่งหนึ่ง คือ เสาดินคอกเสือ อยู่ห่างออกไปประมาณ 800 เมตร มีลักษณะแตกต่างจากเสาดินนาน้อย คือเป็นแอ่งลึกจากเนินดินด้านบนลงไปประมาณ 10 เมตร เกิดจากการกัดเซาะและพังทลายของดิน

มีเรื่องเล่าต่อกันมาว่า ในสมัยก่อนบริเวณนี้มีเสืออาศัยอยู่มาก เสือเหล่านี้มักจะมาขโมยสัตว์เลี้ยงของชาวบ้านไปกิน สร้างความเดือดร้อนให้แก่ชาวบ้านเป็นอย่างมาก พวกชาวบ้านจึงรวมตัวกันวางอุบายไล่ต้อนเสือให้ตกลงไปในบ่อดิน แล้วใช้ไม้ปลายแหลมและก้อนหินขว้างปาใส่เสือจนตาย จึงเรียกพื้นที่ในบริเวณนี้ว่า "คอกเสือ"

แม้ว่าคอกเสือจะไม่ได้มีบริเวณกว้างใหญ่เหมือนเสาดิน แต่ก็มีความงามของกำแพงดินขนาดใหญ่ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว
ทำให้ผู้ที่ได้มาเที่ยวชมรู้สึกแปลกใจในความมหัศจรรย์ของธรรมชาติที่สร้างสรรค์ เสาดินนาน้อย คอกเสือ แห่งนี้

ขอขอบคุณ

• การบริการที่ดีเยี่ยมจากบริษัททัวร์ฟ้าใสและทีมงาน
• วิทยากรจากอุทยานแห่งชาติศรีน่าน คุณถนิม ยะตุ้ย บรรยายและนำชมเสาดินนาน้อย คอกเสือ
• น้ำใจไมตรีจากเพื่อนร่วมเดินทางทุกท่าน