สุโขทัย ตาก กำแพงเพชร 

(เดินทางระหว่าง 12-14 กุมภาพันธ์ 2563) 

By: รณยุทธ์  จิตรดอน

     ไปกับเพื่อนๆ สาธิตจุฬาฯ 4 รอบนี้ นอกจากจะได้เที่ยวแล้ว ยังได้แวะไปเยี่ยมเพื่อนร่วมรุ่น ที่มีถิ่น  พักอาศัยที่อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย  เรา 6 คนเช่ารถตู้ผ่านนครสวรรค์  ใช้เส้นทางมุ่งสู่พิษณุโลก แวะทานข้าวกลางวันที่ร้าน“ครัวปลาใหญ่”ตรงทางแยกเข้าจังหวัดพิจิตรเป็นร้านอาหารที่แวะทานข้าวกลางวันทุกครั้งที่ขึ้นมาทางนี้ โดยมาจากกรุงเทพฯ จะมาถึงเที่ยงที่ร้านนี้พอดี และก็เป็นอาหารพื้นบ้าน ชื่อก็บอกแล้วว่า เป็นอาหารประเภทปลาน้าจืด

     เมื่อถึงสวรรคโลก เข้าที่พักชื่อ “โรงแรมสบาย สบาย” เป็นโรงแรมที่ตั้งอยู่ในสนามบินบางกอกแอร์เวย์ส ขนาด 6,000 ไร่ จึงใหญ่โตทั้งสาธารณูปโภคและแปลงเกษตรสาธิตของ โครงการเกษตรอินทรีย์สนามบินสุโขทัย ก็ปลูกในบริเวณเดียวกันนี้ รวมทั้งมีสวนสัตว์ ร้านอาหาร “ครัวสุโข” ร้านอาหารเพื่อสุขภาพ ซึ่งใช้ผลผลิตจากแปลงเกษตรสาธิตมาประกอบอาหารด้วย 

     พอเช็คอินเข้าโรงแรมแล้ว มีเวลาแวะไป อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เมืองศรีสัชนาลัย เคยเป็นเมืองที่มีความเจริญรุ่งเรือง และมีความสำคัญเป็นอันดับสองในสมัยอาณาจักรสุโขทัย ปัจจุบันมีสถานะเป็นอุทยานประวัติศาสตร์ที่มีความสำคัญในฐานะ ที่เป็นแหล่งศึกษาทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ของชาติและได้รับยกย่องให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลกร่วมกับอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยและอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

     เมืองศรีสัชนาลัยเดิมชื่อว่า “เมืองเชลียง” แล้วเปลี่ยนชื่อเป็นศรีสัชนาลัยในสมัยราชวงศ์พระร่วงโดยได้ย้ายศูนย์กลางการปกครองออกมาจากตัวเมืองเชลียงเดิมด้วย

     ตัวเมืองโบราณศรีสัชนาลัยอยู่ในเขตหมู่บ้านพระปรางค์ ตำบลศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย มีเนื้อที่ ประมาณ 45 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วย โบราณสถานจำนวน 215 แห่ง โดยโบราณสถานที่สำคัญ ได้แก่ วัดนางพญา(หมายเลข 5) วัดสวนแก้วอุทยานใหญ่(หมายเลข 6) วัดเจดีย์เจ็ดแถว(หมายเลข 7) วัดช้างล้อม (หมายเลข 8)  ส่วนในเขตเมืองเชลียงมี    วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (หมายเลข 1)   วัดชมชื่น (หมายเลข 2)   วัดเจ้าจันทร์ (หมายเลข 3)  วัดโคกสิงคาราม (หมายเลข 4) 

     เสร็จแล้วจึงเข้าเมืองแวะไปที่พิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำในเมืองสวรรคโลก ก่อนแวะไปทานอาหารเย็น ที่ร้าน   สมมาส ร้านอาหารเก่าแก่ของอำเภอ 

     เช้าวันรุ่งขึ้นหลังจากทานข้าวเช้ากันที่ ”ร้านครัวสุโข” ไม่ต้องไปไหนเพราะมีทุกอย่างในบริเวณนี้ ได้พบเพื่อนทุกคนต่างดีใจเพราะนานๆ จะได้พบกัน ชวนกันไปร้านชากาแฟกันก่อน ได้เวลาอาหารกลางวันก็พากันกลับไปที่ร้านสุโขอีกพาเพื่อนนั่งรถชมบริเวณทั้งหมดเพราะคนสวรรคโลกเองก็ไม่มีโอกาสได้เข้ามาที่นี่ เมื่อส่งเพื่อนกลับบ้านแล้ว คณะก็มุ่งหน้าไปสุโขทัย

     อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย เป็นมรดกทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญของไทย หลักฐานแห่งความรุ่งเรืองของอาณาจักรปรากฏให้เห็นจากซากโบราณสถานและโบราณวัตถุภายในอุทยานฯ เป็นแหล่งอารยธรรมไทยยุคแรกและเป็นต้นแบบในยุคต่อมา 

     วัดมหาธาตุ ถือเป็นวัดสำคัญที่สุดวัดหนึ่ง ตั้งอยู่ศูนย์กลางเมืองถัดจาก ศาลหลักเมือง ส่วน วัดพระพายหลวง ซึ่งเคยเป็นศูนย์กลางเมืองมาก่อน ได้กลายเป็นวัดนอกกำแพงเมืองไปเมื่อชุมชนมีการขยายตัว และเมืองได้ขยายไปทางทิศใต้ 

     วัดศรีชุม เป็นที่ประดิษฐาน พระอจนะ พระพุทธรูปปางมารวิชัยองค์ใหญ่ ที่นักท่องเที่ยวนิยมมาเที่ยวชมและสักการะ เป็นเหมือนสัญลักษณ์ของอุทยานเลยทีเดียว

     บนเส้นทางหลวงหมายเลข 12 คณะแวะผ่านเข้าไปตาก เมืองตากเป็นเมืองเก่าแก่อายุกว่า สองพันปี จึงมิได้มีเพียงแหล่งธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ด้วยป่าไม้ และเป็นแหล่งรวมความหลากหลายทางธรรมชาติที่สำคัญ ครอบคลุมพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและอุทยานแห่งชาติบางแห่งที่จัดเป็นแหล่งต้นน้ำที่สำคัญของประเทศเท่านั้น แต่ด้วยความที่มีประวัติความเป็นมาอันยาวนานทำให้เมืองตากเต็มไปด้วยเรื่องราวและโบราณสถานที่น่าสนใจ โดยในอดีตตากเป็นเมืองที่มีชาวมอญอยู่มาก่อน ดังมีหลักฐานศิลปะแบบมอญปรากฏอยู่   ทั่วไป 

     นอกจากนี้ยังมีวัดวาอารามศิลปะแบบไทยสมัยสุโขทัยและอยุธยา รวมถึงตึกรามบ้านช่องสไตล์ยุโรปสมัยรัชกาลที่ 5 

     วัดที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่เป็นหลักอยู่แล้ว คือ วัดพระบรมธาตุ วัดที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ ดังปรากฏในศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหงหลักที่ 1 ว่าทรงกระทำยุทธหัตถีชนะศึกเจ้าเมืองฉอด บนเนินเขาใกล้กับพระบรมธาตุ โดยห่างไปประมาณ 500 เมตร พบเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ซึ่งสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติพ่อขุนรามคาแหง

     นอกจากนี้ก็มีวัดที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์อีกหลายแห่ง คือ วัดพระนารายณ์ (ร้าง) ซึ่งสันนิษฐานว่า สมเด็จพระนารายณ์มหาราชน่าจะทรงโปรดให้สร้างเฉลิมพระเกียรติเมื่อครั้งตีเมืองเชียงใหม่ได้

      ส่วน วัดดอยข่อยเขาแก้ว และ วัดกลางสวนดอกไม้  เป็นวัดที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเมื่อครั้งยังดำรงตำแหน่งเป็นพระยาตาก ได้เสี่ยงทายว่า “หากข้าพเจ้ามีบุญญาบารมีมากพอที่จะเป็นที่พึ่งของอาณาประชาราษฎร์ได้อย่างเที่ยงแท้ ขอให้ไม้เคาะระฆังที่ข้าพเจ้าจะขว้างไปยังถ้วยแก้วซึ่งตั้งอยู่ห่างประมาณ 5 วา ให้ถูกเฉพาะท่อนกลางที่คอดกิ่วของถ้วยแก้วแล้วแตกหักออกไป ขออย่าให้ส่วนอื่นของถ้วยแก้วแตก เสียหาย

      บนเส้นทางไปแม่สอดจะมี ตลาดดอยมูเซอ ตั้งอยู่ทั้งขาไปและขากลับ เลยตั้งใจว่าขากลับจากแม่สอดจะแวะซื้อของฝากกลับบ้านกัน

     คืนนี้พักกันที่โรงแรมฟอร์จูนดี (เพราะโรงแรมเซ็นทารา แม่สอดเต็ม) ตั้งแต่แรกเข้าเมืองได้เห็นความรุ่งเรืองของเมืองชายแดนต่างคึกคัก แม่สอดเช่นกัน เป็นเมืองตะวันตกสุดของประเทศ และร้านอาหารเย็นที่เราเลือกทานกัน เป็นร้าน ”ข้าวเม่าข้าวฟ่าง”  ซึ่งเป็นร้านรับแขกบ้านแขกเมืองของเชียงใหม่ แต่ร้านมีเปิดที่   แม่สอดก่อน! 

     เช้าวันรุ่งขึ้น คณะได้แวะไป วัดไทยวัฒนาราม สถาปัตยกรรมแบบพม่า และมุ่งหน้ากำแพงเพชร

      เมืองกำแพงเพชรมีหลักฐานทางโบราณคดี ที่แสดงการอยู่อาศัยของมนุษย์มาตั้งแต่ก่อนประวัติศาสตร์ เช่น แหล่งโบราณคดีเขากะล่อน  อำเภอขาณุวรลักษบุรี  และแหล่งโบราณคดีบ้านคลองเมือง กิ่งอำเภอโกสัมพีนคร เป็นต้น ส่วนที่เป็นชุมชนเมืองในระยะแรก เช่น เมืองไตรตรึงษ์และเมืองเทพนคร  เป็นต้น 

     เมืองไตรตรึงษ์และเมืองเทพนครเป็นเมืองในสมัยทวารวดีต่อเนื่องมาถึงสมัยสุโขทัย ส่วนเมืองนครชุมเป็นเมืองลูกหลวงของอาณาจักรสุโขทัย ต่อมาภายหลังศูนย์กลางความเจริญรุ่งเรืองจึงได้ย้ายมาอยู่เมืองโบราณกำแพงเพชร ที่ตั้งอยู่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิง ปัจจุบันเมืองนครชุมยังคงมีโบราณสถานที่หลงเหลืออยู่ เช่น กำแพงเมือง ซึ่งเหลือเพียงส่วนฐานบางส่วน วัดพระบรมธาตุ  ซึ่งตั้งอยู่กลางเมืองนครชุม และกลุ่มโบราณสถานที่ตั้งอยู่นอกเมืองทางทิศใต้ เช่น วัดซุ้มกอ และ ป้อมทุ่งเศรษฐี เป็นต้น 

     อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร แบ่งออกเป็น 2 เขต คือ เขตภายในกำแพงเมือง และเขตนอกกำแพงเมืองหรือที่เรียกกันวาเขตอรัญญิก โบราณสถานภายในอุทยานฯ ส่วนใหญ่เป็นศาสนสถานในพุทธศาสนาแบบเถรวาท ที่สำคัญ ได้แก่ วัดพระแก้ว และ วัดมหาธาตุ เป็นต้น