ชื่ออื่น แก้มหมอ (กระบี่) จะเกร็งอีเกร็ง นางเกร็ง (ภาคกลาง) เหงือกปลาหมอสีน้ำเงิน (ภาคกลาง)

ลักษณะ ไม้พุ่มหรือต่ำกว่าไม้พุ่มชอบขึ้นตามริมคลองที่น้ำกร่อยขึ้นถึง และพบตามป่าชายเลน ชนิดดอกสีขาว พบตามภาคกลางและภาคตะวันออกส่วนดอกสีม่วงพบตามภาคใต้ ลำต้นกลมเรียวแข็ง สีเขียวอมเทา มีหนามตามข้อๆละ ๔ หนาม ใบ เรียงตรงข้าม (สลับ) รูปไข่หรือรูปขอบขนาน 2 ขอบใบเว้าน้อย หรือขอบใบเว้าหยักเป็นซี่ฟันห่างๆ ปลายซี่ฟันเป็นหนามแเหลมแข็ง ผิวใบเป็นมัน เนื้อใบเหนียวแข็ง ดอก ช่อดอกที่ปลายกิ่ง บานจากข้างล่างขึ้นข้างบน ชนิดดอกสีขาว กลีบดอกสีขาว มีจุดประสีแดงหรือม่วงแดงอยู่ที่โคนกลีบดอก ชนิดดอกสีม่วง มีกลีบดอกสีม่วงอมฟ้า มีแถบสีเหลืองอ่อนกลางกลีบ ชนิดดอกสีม่วงมักมีดอกใหญ่กว่าดอกสีขาวผล เป็นฝักรูปไข่สั้นๆส่วนที่ใช้ ทั้งต้นและเมล็ด ทั้งต้นแห้ง

สรรพคุณ
รักษาแผลฝี หนอง น้ำเหลืองเสีย ใช้ทั้งต้นสดต้มน้ำอาบ แก้โรคผิวหนังพุพองหรือใช้ใบสด ๕-๑๐ ใบ ตำพอกฝี
เป็นยาอายุวัฒนะ ใช้ต้นแห้งบดให้เป็นผงละเอียด ใช้ผงเหงือกปลาหมอ ๒ ส่วนต่อผงพริกไทย ๑ ส่วน คลุกน้ำผึ้งรวง ปั้นเป็นยาลูกกลอนรับประทานก่อนนอน จะช่วยทำให้ร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์ยิ่งขึ้น
ผลกิน​เป็นยาขับ​โลหิตระดู นอกจากนั้น ถ้าตา​เจ็บ ตา​แดง ​เอา "​เหงือกปลาหมอ" ​ทั้งต้นตำกับขิงคั้น​เอาน้ำหยอดตาหาย ​เป็น​เหน็บชา ชา​ทั้งตัว ​ทั้งต้นตำทาบริ​เวณที่​เป็นจะดีขึ้น ถูกงูกัด ตำ​เอาน้ำกินกากพอกหาย ​เป็นฝีฟกบวม ​เอาต้นกับขมิ้นอ้อยตำทา ​เป็นริดสีดวงทวาร ​เอาต้นกับขมิ้นอ้อยตำละลายกับน้ำทา ​เป็น​ไข้จับสั่นตำกับขิงกิน ​โรค​เรื้อน คุดทะราด ​ทั้งต้นตำ​เอาน้ำกิน ​และ​ใบส้มป่อยต้มดื่ม ​เจ็บหลัง ​เจ็บ​เอว ​เอาต้น "​เหงือกปลาหมอ" กับชะ​เอม​เทศตำผงละลายน้ำผึ้งปั้น​เป็นก้อนกิน ริดสีดวง​แห้ง​ในท้อง ซูบผอม​เหลือง​ทั้งตัว ​ทั้งต้นตำ​เป็นผงกินทุกวัน ​เป็นริดสีดวง มือตายตีนตาย ร้อน​ทั้งตัว ​เวียนหัว ตามัว ​เจ็บระบม​ทั้งตัว ตัว​แห้ง ​เอา "​เหงือกปลาหมอ" กับ​เปลือกมะรุม​เท่ากัน​ใส่หม้อ ​เกลือนิดหน่อย หมาก 3 คำ ​เบี้ย 3 ตัว วางบนปากหม้อ ​ใช้ฟืน 30 ดุ้น ต้มกับน้ำจน​เดือด​ให้งวด​จึงยกลง กลั้น​ใจกินขณะอุ่นจนหมดจะหาย​ได้
ราก มีสรรพคุณ​ใน​การ​แก้​โรคหืด อัมพาต ​แก้​ไอ ​และ​ใช้ขับ​เสมหะ
ที่มา : //yathai.blogspot.com/2009/09/blog-post_09.html,//www.ryt9.com/s/bmnd/939375

ภาพโดย เศษเสี้ยว