หลายปีก่อน ผมนำภาพในป่าใกล้ชายหาดฝั่งอ่าวไทยมาโพสต์ในเวบสาธารณะ คุณ "สำเภางาม" บิดาแห่งการปรับปรุงพันธุ์กล้วยไม้สกุลซิมบิเดียมเขตร้อนของไทยเคยถามผมว่า ในการเดินป่าครั้งนั้นได้พบ "จุหลัน" บ้างหรือไม่ ในเวลานั้นผมไม่อยากเชื่อว่าป่าโปร่งๆ มีเพียงไม้พุ่มขนาดกลางๆ พื้นป่าเป็นทรายละเอียดสีคล้ำๆ อย่างพื้นที่ตรงนั้นจะพบซิมบิเดียมชนิดนี้ขึ้นอย่างธรรมชาติได้ กระทั่งปีที่ผ่านมา ผมแวะคุยที่ร้านขายต้นไม้ พบจุหลันที่เพิ่งถกมาจากป่าสดๆ 4-5 กอ วางเรียงรายยังไม่ได้ปลูก เจ้าของร้านให้ความว่ามีคนเก็บจากป่าริมทะเลมาขาย

จุหลัน (Cymbidium ensifolium) เป็นกล้วยไม้ในสกุลซิมบิเดียมชนิดแรกๆ ที่มนุษย์นำมาปลูกและปรับปรุงพันธุ์ ในป่าประเทศไทยสามารถพบได้กว้างขวางทั้งเหนือ อีสาน และใต้ และพบว่ามีความหลากหลายทางด้านสีและลายของดอกมาก จุหลันเป็นซิมบิเดียมที่มีกลิ่นหอมอ่อนๆ การให้ดอกเป็นช่อตั้งใช้เป็นฐานในการปรับปรุงพันธุ์ได้ดี แต่ลูกที่มีคู่ผสมจากจุหลันมักมีลักษณะปลายใบแห้ง ทำให้เชื้อโรคเข้าทำลายได้ง่าย

นอกจากนี้จุหลันยังมีสรรพคุณทางยาใช้รักษาอาการไตพิการ ตำรายาพื้นบ้านให้ใช้ส่วนรากนำต้มในน้ำเดือด ดื่มเพื่อรักษาอาการได้