อุทยานแห่งชาติภูซาง น้ำตกอุ่นที่เดียวในประเทศไทย อุทยานแห่งชาติภูซาง ตั้งอยู่อำเภอภูซาง จังหวัดภูซาง มีเนื้อที่ประมาณ 17,800 ไร่ อยู่ห่างจากตัวเมืองจังหวัดพะเยาประมาณ 96 เมตร มีตำนานเล่าขานสืบต่อกันมาว่า ในสมัยอดีตกาล มีปู่ย่าคู่หนึ่งมาแสวงบุญ และได้ปฏิบัติธรรมอยู่บนภูเขาลูกหนึ่ง และได้สร้างพระธาตุขึ้นก่อนตาย ชาวบ้านละแวกนั้นจึงเรียกสถานที่นั้นว่า พระธาตุปู่สร้าง ภายหลังพูดต่อ ๆ กันมา จึงเพี้ยนเป็น "ภูซาง" ภาพโดยผู้เขียน อุทยานแห่งชาติภูซาง มีพื้นที่เทือกเขาสลับซับซ้อนติดกับเขตประเทศลาว มียอดเขาที่สูงที่สุด คือ ดอยผาม่อน ความสูงที่ 1,548 เมตรจากระดับน้ำทะเล และยังเป็นต้นกำเนิดแหล่งน้ำ สำหรับชาวบ้าน อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา และอำเภอใกล้เคียง คือ อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย มีน้ำเพียงพอต่อการทำการเกษตรตลอดทั้งปี จะเห็นได้ว่า ป่าไม้มีความสำคัญอย่างยิ่ง สร้างป่า สร้างชีวิต สำหรับผู้ที่ชื่นชอบศึกษาธรรมชาติ และรักการเดินป่า อุทยานแห่งชาติภูซางแห่งนี้ เหมาะอย่างยิ่งที่ทำให้คุณได้เรียนรู้ความแตกต่างของป่าไม้ในแต่ละแบบ พบพันธุ์ไม้หลากหลาย โดยมีเส้นทางในการศึกษาธรรมชาติที่ทางอุทยานสร้างขึ้น โดยมีทางเดิน สะดวก สบาย ให้เราได้ศึกษา ป่าไม้และพืชพันธุ์ที่หลากชนิด ป่าไม้ที่มีให้ศึกษา มีดังนี้ ป่าเบญจพรรณ ป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง และป่าสน จุดโดดเด่นของอุทยานแห่งชาติภูซาง คือ มีอุ่นที่เดียวในประเทศไทย นั่งคือ น้ำตกภูซาง ภาพโดยผู้เขียน น้ำตกภูซาง น้ำตกภูซางเป็นน้ำตกที่มีขนาดเล็ก ห่างจากที่ทำการอุทยานประมาณ 200 เมตร น้ำไหลตลอดทั้งปี จุดเด่นของน้ำตกภูซางคือ เป็นกระแสน้ำอุ่น อุณหภูมิประมาณ 35 องศาเซลเซียส ใกล้เคียงกับอุณหภูมิในร่างกายมนุษย์ สามารถเล่นน้ำได้ แม้ในฤดูหนาว ภาพโดยผู้เขียน เพราะโดยปกติทั่วไป อากาศบริเวณอุทยานมีความหนาวเย็นตลอดทั้งปี น้ำตกจะไหลมาจากแหล่งกำเนิด ผ่านหินสูงประมาณ 25 เมตร ภาพโดยผู้เขียน น้ำใส สะอาด บรรยากาศโดยรอบร่มรื่นเย็นสบาย ตรงข้ามกับน้ำตก จะเป็นร้านค้าสวัสดิการ สามารถซื้ออาหาร ปูเสื่อ นั่งรับประทานอาหาร และนั่งชมน้ำตกอย่างเพลิดเพลิน หรือเล่นน้ำ ถ่ายภาพ กับบรรยากาศโดยรอบ ก็สวยงาม ในส่วนของน้ำตก สามารถเข้าชมได้ ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย ภาพโดยผู้เขียน อุทยานแห่งชาติภูซางมีป่าไม้ 5 ชนิด เมื่อเราเดินเข้าไปในเส้นทางศึกษาธรรมชาติ เราต้องจ่ายค่าธรรมเนียม เพราะเส้นทางนี้ถูกสร้างขึ้นโดยหน่วยงานของอุทยาน จึงต้องจ่ายค่าบำรุงสถานที่ ตอนเช้าเราจะพบ ภาพโดยผู้เขียน เจ้าหน้าที่ทำงานอย่างแข็งขัน กวาดใบไม้ กิ่งไม้ ทำความสะอาดทางเดิน โดยเส้นทางเดินสะดวกและสะอาด มีทางชัน ทางราบสลับกันไป มีป้ายให้ความรู้ตลอดทาง ภาพโดยผู้เขียน เมื่อเดินเข้าไปประมาณ 200 เมตร จะเจอพูพอน รากไม้มหัศจรรย์ ที่มีขนาดใหญ่มาก ภาพโดยผู้เขียน เส้นทางศึกษาธรรมชาติจะพบ ป่าไม้ 5 ชนิด ป่าเบญจพรรณ มีพื้นที่ร้อยละ 50 ของพื้นที่อุทยาน จะพบพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น ไม้สัก แดง ประดู่ ต้นไผ่ชนิดต่าง ๆ และพันธุ์ไม้เลื้อย เช่น บันไดลิง หนามหัน เป็นต้น ป่าเต็งรัง มีพื้นที่ร้อยละ 30 ของพื้นที่อุทยาน จะพบพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น เต็ง รัง พลวง เหียง เป็นต้น ภาพโดยผู้เขียน 3. ป่าดิบเขา มีพื้นที่ร้อยละ 10 ของพื้นที่อุทยาน จะพบพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น จำปีป่า ผักกูด กล้วยไม้ เฟิร์น เป็นต้น ภาพโดยผู้เขียน ภาพโดยผู้เขียน 4. ป่าดิบแล้ง มีพื้นที่ร้อยละ 8 ของพื้นที่อุทยาน จะพบพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น ยางแดง ยางขาว ตะเคียนทอง เป็นต้น ภาพโดยผู้เขียน 5. ป่าสน มีพื้นที่ร้อยละ 2 ของพื้นที่อุทยาน จะพบพันธุ์ไม้ที่พบ เช่น สนสองใบ สนสามใบ เป็นต้น ภาพโดยผู้เขียน เมื่อเดินเข้าชมธรรมชาติ ป่าไม้เข้ามาเรื่อย ๆ จะพบกับ บ่อซับน้ำอุ่น ภาพโดยผู้เขียน บ่อน้ำซับอุ่น ต้นกำเนิดน้ำตกภูซาง มีอุณหภูมิ 35 องศาเซลเซียส บ่อน้ำกว้างประมาณ 10 เมตร ลึก 4-5 เมตร ภาพโดยผู้เขียน ไม่น่าเชื่อว่า บ่อน้ำขนาดไม่ใหญ่มากนี้จะเป็นต้นกำเนิดน้ำตกอุ่น ที่ทำให้เราเห็นตลอดทั้งปี บริเวณรอบ ๆ จะเป็นป่าดิบแล้งและป่าสน ที่มีความอุดมสมบูรณ์มาก ข้อควรระวัง ห้ามลงเล่นน้ำบริเวณนี้ เมื่อสนุกเพลิดเพลินกับการชมธรรมชาติแล้ว เราจะไปดูสัตว์ที่หายากของที่นี่ คือ เต่าปูลู เมื่อสอบถามกับทางเจ้าหน้าที่ บอกว่า ได้ย้ายเต่าปูลู ออกจากพื้นที่แล้ว (มกราคม 2563) ครั้งนี้ พลาดการดูเต่าปูลู ไม่เป็นไร ได้ทำกิจกรรมเดินป่า ก็สนุกเพลิดเพลิน สามารถทำร่วมกับครอบครัว และเพื่อน ๆ หรือคนรัก เป็นกิจกรรมที่สนุก และเป็นการพักผ่อนหย่อนใจ ได้ดีอีกด้วย และเพียงได้สัมผัสธรรมชาติ ก็เหมือนได้ชาร์จพลังงานชีวิตให้มากขึ้น รู้สึกเบิกบานใจ และสดชื่นอย่างบอกไม่ถูก ภาพโดยผู้เขียน หากคุณชื่นชอบและรักธรรมชาติ มาสัมผัสบรรยากาศ ศึกษาป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ เดินป่าศึกษาพันธุ์ไม้ ดูบ่อซับน้ำอุ่น และต้องไม่พลาด มาเล่นน้ำตกอุ่นที่เดียวในประเทศไทย รับรองว่า คุณจะได้รับพลังงานดี ๆ จากธรรมชาติ กลับไปอย่างมหาศาลแน่นอน ข้อมูลเพิ่มเติม ที่ตั้งอุทยาน เลขที่ 146 หมู่ 8 ตำบลภูซาง อำเภอภูซาง จังหวัดพะเยา ค่าธรรมเนียม คนไทย ผู้ใหญ่ 20 บาท เด็ก 10 บาท ต่างชาติ ผู้ใหญ่ 100 บาท เด็ก 50 บาท เปิดทำการทุกวัน วันจันทร์ - วันศุกร์ ร้านค้าสวัสดิการเปิดเวลา 08.30 - 16.30 น. สิ่งอำนวยความสะดวก มีที่พักและลานกางเต็นท์ โทร. 093 293 5099