ตัวการ์ตูนหนูสีดำ สวมกางเกงเอี๊ยมสีแดงสด หรือ ‘มิกกี้เมาส์’ คงเป็นตัวละครดิสนีย์ที่คนทั้งโลกรู้จักดี มิกกี้เมาส์โลดแล่นอยู่ในความทรงจำของเด็กและเยาวชนมาตั้งแต่ 94 ปีที่แล้ว รู้หรือไม่ว่า มิกกี้เมาส์อาจกลายเป็นสมบัติสาธาณะในไม่ช้า และดิสนีย์อาจต้องสูญเสียสิทธิพิเศษที่มีต่อมิกกี้เมาส์ในอีก 2 ปีข้างหน้า
มิกกี้เมาส์จะกลายเป็นสมบัติสาธารณะในปี 2024 หรือก็คืออีก 2 ปีที่จะถึงนี้ เพราะกฎหมายลิขสิทธิ์ของสหรัฐอเมริกากำหนดว่า ลิขสิทธิ์ทางปัญญาในงานศิลปะจะสิ้นสุดอายุหลังผ่านไป 95 ปี เท่ากับว่า ในอีกไม่กี่ปี ดิสนีย์จะเสียสถานะเจ้าของลิขสิทธิ์ และใครก็ตามสามารถใช้ตัวละครมิกกี้เมาส์ได้โดยไม่ต้องขออนุญาตและไม่ต้องจ่ายค่าลิขสิทธิ์
อย่างไรก็ดี แดเนียล มาเยดา (Daniel Mayeda) ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายสื่อและวงการบันเทิงจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ลอสแอนเจลิส ให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าวเดอะการ์เดียนว่า การที่ลิขสิทธิ์หมดอายุไม่ได้แปลว่าจะไม่มีข้อจำกัดใดเลยในการใช้งาน
“คุณสามารถใช้ตัวละครมิกกี้เมาส์ในรูปแบบที่มันถูกสร้างขึ้นเพื่อสร้างเรื่องราวของมิกกี้เมาส์ในรูปแบบของคุณเอง แต่ถ้าคุณใช้ในลักษณะที่ทำให้ผู้คนนึกถึงดิสนีย์ ตามทฤษฎีแล้ว ดิสนีย์อาจกล่าวได้ว่าบริษัทกำลังถูกละเมิดเครื่องหมายการค้า” มาเยดาระบุ
หากอิงตามที่มาเยดาให้สัมภาษณ์ ดิสนีย์จะมีสิทธิตามกฎหมายในประเด็นเครื่องหมายการค้าได้ตลอดไป และมีอำนาจในการรักษาเครื่องหมายการค้าที่ปรากฎผ่านประโยคที่ติดปากของตัวละคร หรือไม่ก็ชุดตัวเก่งของตัวละครนั้นๆ
ดิสนีย์ลงทุนในตัวละครมิกกี้เมาส์มาเกือบศตวรรษ มิกกี้เมาส์ถูกสร้างขึ้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 1928 โดยตัวละครปรากฏครั้งแรกผ่านภาพยนตร์การ์ตูนขาวดำเรื่อง ‘เรือกลไฟวิลลี่’ ก่อนการ์ตูนมิกกี้เมาส์จะกลายเป็นผู้บุกเบิกด้านการ์ตูนแอนิเมชันในเวลาต่อมา
นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่ตัวละครของดิสนีย์ต้องกลายเป็นสมบัติสาธารณะ ก่อนหน้านี้ ‘วินนี่ เดอะ พูห์’ หรือหมีพูห์ตัวสีเหลือง ร่วมกับผองเพื่อนสัตว์ของเขา ก็เพิ่งกลายเป็นสมบัติสาธารณะเมื่อมกราคมที่ผ่านมา ซึ่งก็มีคนอาศัยโอกาสในการนำตัวละครเหล่านี้ไปใช้ประโยชน์ต่อ
ตัวละครวินนี่ เดอะ พูห์ และเพื่อนสนิท ‘พิกเล็ต’ ถูกนำไปดัดแปลงเป็นภาพยนตร์สยองขวัญเรื่อง Winnie the Pooh: Blood and Honey โดยมีเนื้อหาที่หมีพูและพิกเล็ทออกอาละวาดนองเลือดหลังถูก ‘คริสโตเฟอร์ โรบิน’ อีกหนึ่งตัวละครในจักรวาลเดียวกันทอดทิ้งไป
อย่างไรก็ดี ตอนนี้ยังไม่ปรากฏแน่ชัดว่า ดิสนีย์จะดำเนินการอย่างไรต่อไปเพื่อป้องกันไม่ให้มิกกี้เมาส์ตกเป็นสมบัติสาธารณะ หรือรักษาไว้ซึ่งสิทธิพิเศษที่ยังมีอยู่
อ้างอิงจาก
https://www.theguardian.com/film/2022/jul/03/mickey-mouse-disney-copyright-expiry
https://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/disney-could-lose-exclusive-rights-27393723
