มณฑา
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Magnolia liliifera (L.) Baill.
ชื่อพื้นเมือง : ยี่หุบ จอมปูน จำปูนช้าง
ชื่อวงศ์ : MAGNOLIACEAE
ลักษณะทั่วไปทางพฤกษศาสตร์
ไม้ยืนต้น สูง 7-8 เมตร พบในที่ร่มบนเนินเขา ลำต้น กลม บริเวณปลายยอดสีเขียว ใบ ใบเดี่ยว ปลายใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบ ไม่มีขน โคนก้านใบป่อง ขนาดใบ 9 × 24 เซนติเมตร ก้านใบยาว 2.5-4.5 เซนติเมตร พบใบเกล็ดสีน้ำตาลที่ซอกใบ ดอก ดอกเดี่ยว ดอกตูมรูปทรงกลมรี มีกาบหุ้มดอกสีม่วงอมเขียว ดอกบานตั้งขึ้นสีขาวนวลอมเหลือง กลีบดอก 9 กลีบ กลีบค่อนข้างหนา เรียงเป็น 3 ชั้นๆ ละ 3 กลีบ กลิ่นหอมคล้ายจำปี ขนาดกลีบดอก ชั้นนอก 2.2 × 4.2 เซนติเมตร ขนาดกลีบดอกชั้นใน 1.5 × 3.5 เซนติเมตร ออกดอกตามซอกใบ ปลายกิ่ง ผล ผลเป็นกลุ่ม
ช่วงการออกดอกและติดผล : ระหว่างเดือนมกราคม – เดือนมีนาคม
นิเวศวิทยา : พบขึ้นในที่ร่มบริเวณเนินเขา ลักษณะดินค่อนข้างเป็นดินร่วน
การขยายพันธุ์ : ทาบกิ่ง ตอนกิ่ง
สรรพคุณทางสมุนไพร :
ดอกสด มีน้ำมันหอมระเหย ทำให้กลิ่นหอมเฉพาะตัว สกัดเป็นน้ำมันหอมปรุงเป็นยาหอม ทำให้จิตใจชุ่มชื้น