การทำกรงนก

การทากรงนก การทากรงนกจะประกอบดว้ ยพนื้ กรง ตัวกรงหรือเปลอื กกรง และหวั กรง ตวั กรงหรือเปลอื กกรง ซึง่ ชา่ งท่ีทาจะเช่ยี วชาญแตล่ ะ อย่าง เพราะฉะน้ันกรงหน่งึ ลกู จะมีช่างทาหลายนน เชน่ ช่างนนท่ี หนง่ึ เชย่ี วชาญเฉพาะพนื้ กรงวางพ้นื ไม้พยงุ หรอื ชิงชัง จากนัน้ นาไป ให้ชา่ งอกี นนหนึง่ ทาหัวกรง โดยถ้าเปน็ หัวกรงชนิดท่ที ามาจาก งาช้างก็จะใชง้ าแท้จากพยหุ นรี ี จังหวัดนนรสวรรน์ หรอื ถา้ เปน็ มุก ต้องใหช้ ่างจากจงั หวัดพระนนรศรอี ยธุ ยาเป็นผูท้ า เปน็ ต้น การทากรงนกในปจั จุบันจะนิยมทากรงนกหวั จกุ หรือนก ปรอด ท่ีนิยมทรงสี่เหล่ยี มนางหมูสูงประมาณ 30 นว้ิ ดา้ นล่างกวา้ ง ประมาณ 14 นวิ้ นอกจากนยี้ ังมีอกี หลายแบบ เชน่ แบบปตั ตานี แบบนราธวิ าส แบบนนรศรีธรรมราช แบบสิงนโปร์ ทรงกลมแบบถงั เบยี ร์ แบบสุ่มไก่ แบบหกเหล่ยี ม แบบสี่เหลยี่ ม และแบบโดมมัสยิด สาหรับไม้ท่นี ามาทาเปน็ กรงนกประกอบดว้ ย ไม้สาวดา ไม้มะมว่ ง ป่า ไมป้ ระดู่ ไม้ชงิ ชนั ไมม้ ะเกลือ ไมห้ ลมุ พลอ ไม้ตะเนียน และไม้ สัก สว่ นไม้ทนี่ ามาทาซล่ี ูกกรงนือไม้ไผ่ อาทิ ไผ่สสี กุ ไมไ้ ผล่ าละลอก และไม้ไผต่ ง ซ่งึ จะต้องนดั สรรไผ่ทแ่ี ก่จัดเทา่ นั้นกอ่ นนามาเหลา จะตอ้ งเอาไปแชน่ า้ ทะเลประมาณ 2-3 เดอื นแลว้ นามาเกบ็ ในทีร่ ่ม ประมาณ 2-3 เดือนจะทาให้เน้ือไผเ่ หนยี วและมอดไมก่ ิน ด้าน ส่วนประกอบท่ีสานญั ของกรงนกมี 3 ส่วนนอื โนรงกรง ซี่กรง และ

หวั กรง โดยเฉพาะกรงนกหวั จกุ เน้นใช้ไมเ้ นือ้ แขง็ โดยต้องกลึง เล่ือย เปน็ ช้ินส่วนต่าง ๆ ถงึ 18 ชนิ้ ไดแ้ ก่ 1. ไม้เสา สงู ประมาณ 32 น้ิว จานวน 4 ชิน้ 2. ไมน้ านบน ยาวประมาณ 12 นวิ้ จานวน 5 ช้ิน 3. ไม้นานลา่ ง ยาวประมาณ 14 นว้ิ จานวน 5 ช้นิ 4. ไม้น่ันกรง ยาวประมาณ 12.5 นิว้ จานวน 4 ช้ิน โดยไมน้ าน นันกรง จะต้องวดั ขนาด เจาะรดู ว้ ยสวา่ นตาเลก็ เจาะทะลบุ นสันใหร้ บั กัน เพื่อไว้เสยี บร้อยซกี่ รงโดยเจาะเปน็ จานวน น่ี เช่น 13, 15, 17, 19 หรอื 21 รู ซึ่งเป็นไปตามนวามเล็กใหญข่ อง กรงนก รูปแบบกรง สาหรับรูปแบบของกรงนกมาตรฐานนนั้ มีหลายรปู แบบ โดย จัดตามขนาดของซีก่ รงไดแ้ ก่ ขนาด 13 ซี่, 15 ซ่ี, 17 ซ,ี่ 21 ซ,่ี 23 ซี่ และ 25 ซี่ สาหรับขนาดมาตรฐานนือ 13 และ 15 ซ่ี สว่ นขนาดท่ี ได้รับนวามนิยมซอ้ื ขายกนั มากนอื ขนาด 13-21 ซี่ ขึน้ อยู่กบั นวาม ต้องการของผเู้ ล้ยี งว่าตอ้ งการกรงนกขนาดใด

อปุ กรณส์ าหรบั ทากรงนก 1. ไม้ (โนรง) ไม้ไผ่ (ซ่ี) 2. กาวร้อน ยูรเี ทน กาวลาเทก็ ซ์ 3. มดี แกะสลกั มีด เวอร์เนยี ไมฉ้ าก นีมปากนกแกว้ 4. เนร่อื งขดั มอื เลอ่ื ยเหล็ก เลอ่ื ยฉลุ ฉลไุ ฟฟา้ 5. ใบเล่ือยฉลุ กรรไกรตดั กง่ิ 6. สวา่ นแทน่ สวา่ นมอื 7. ถงั ลม กาพ่นสี กบรดี ไม้ และเนร่ืองผ่าไม้ ข้ันตอนการทากรงนก การทากรงนก 1 ลูก่ถา้ เป็นธรรมดาจะต้องใช้เวลาทา ประมาณ 14-15 ช่วั โมง แต่ถา้ เป็นแบบแกะลายตอ้ งใชเ้ วลาในการ ทาอยา่ งน้อย 1 เดอื น ถึง 1 เดือนนร่ึง โดยเร่ิมตงั้ แต่การเตรยี มไม้ ถงึ ขน้ั ตอนสดุ ทา้ ยนอื การติดหวั กรง 1. เตรยี มไมส้ าหรบั การทากรงนก เลื่อยไม้ทีผ่ ่ามาแลว้ เปน็ ทอ่ นสาหรบั สรา้ งเปน็ ไม้เสา ไม้โนรง และไมซ้ ี่ 2. นาไมท้ ผี่ ่าแลว้ มารีดเพื่อลบรอยทีข่ รุ ะขระใหเ้ รยี บ

3. ไม้ทต่ี อ้ งฉลุลายจะนาแบบลวดลายท่ีออกแบบไว้ในกระดาษ ตดิ กบั ไมท้ ีเ่ ตรียมไว้ 4. นาไปฉลุตามลวดลายบนกระดาษทีต่ ิดไว้ 5. นาไปประกอบข้ึนรูปกรงนก โดยรอยตอ่ ของโนรงกรงนกนัน้ จะเจาะสวา่ นเพ่ือฝงั สลักไม้ 6. ใช้กระดาษทรายขัดใหเ้ รียบ 7. นาอุปกรณ์ภายในของกรงนก ประกอบภายในกรงดว้ ยกาว และสลกั ไม้ 8. ใส่ซี่กรงตามช่องท่เี จาะไว้ แลว้ หยอดกาวร้อน เพือ่ ใหต้ ิด แนน่ นงทน 9. ใส่ปุ่มกลงึ บน-ลา่ ง ของตัวกรง 10. ใส่แป้นจานบนโนรงหลังนา แล้วใส่หวั กลงึ บนจาน จากนนั้ ใสต่ ะขอบนหวั กลึง 11. นาไปขดั มอื อกี นรงั้ พน่ สีและยรู เี ทน ข้นั ตอนการทาเปลอื กกรง การทาเปลือกกรงเริ่มจากการเลือกวสั ดุ เชน่ หาก เลอื กซ์กรงทอ ไผส่ สี ุกเปน็ วสั ดนุ น้ั ชา่ งผู้ทาจะนามาผา่ แบ่งตาม

ขนาดนวามสนั้ ยาวตามท่ีช่างกาหนดแบบไว้ ขอ้ สานัญ เหตุผลทไ่ี มไ้ ผ่ นนั้ ต้องแช่น่ ้าทะเล กเ็ นือ่ งมาจาก่น้าทะเลมีนวามเน็มสามารถยืด ระยะเวลาของไม้ใหม้ ีนวาม นงทนได้ยาวนาน โดยปกติมักแช่ 3 -4 นนื ไมไ้ ผ่ทผ่ี า่ นการแช่่น้าทะเลแลว้ จะถูกนามาผ่าเป็นซี่เลก็ ๆ แลว้ เหลาแตง่ ตามขนาดที่ต้องการในแต่ละสว่ นทง้ั ซก่ี รงธรรมดาและซ่ี กรงดอก ชา่ งจะเหลาเลยี ดใหไ้ ด้ ขนาดตามนวามตอ้ งการอย่าง พิถีพิถนั ซ่ึงตลอดนวามยาวของเส้นซกี่ รงจะทาการวางลวดลายดอก ขึ้นมา ก่อนจะมกี ารแกะดอกลายร่างเป็นช่วงๆ ดอกลายนีเ้ ปน็ สว่ น หนึง่ ทบี่ ่งบอกฝมี อื ของช่างผทู้ าว่าฝมี ืออยูใ่ น ระดับใด ลายดอกบนซี่ กรงท่ยี อมรบั กนั วา่ สวยและดตี ้องมขี นาดพอดไี ม่เล็กหรอื ใหญ่เกนิ ไป รอยแกะ ดอกตอ้ งชดั เจนแต่ตอ้ งไมม่ ีนวามนม เพราะจะทาให้บาด แขง้ ขาหรือปกี ของนกได้ สาหรบั หวายจะถกู นามาขดกบั ทอ่ นไม้กลม ขนาดใหญเ่ พอื่ ให้หวายเปน็ วงทง้ิ ไว้ประมาณ 10- 15 วัน โดยตาก แดดท้ิงไว้ ก่อนจะนามาวดั ระยะเพอื่ เจาะสาหรบั ร้อยซ่ีกรง เส้น หวายนี้จะถกู วางระยะหา่ งเปน็ หช่วงๆ ต้ังแตข่ อบลา่ ง เอวตวั ไหล่ และชว่ งบนของกรง แตล่ ะชว่ งมีวงเล็กใหญต่ ่างกนั ตามสัดสว่ นของ กรง

ข้ันตอนการประกอบซกี่ รง เรม่ิ รอ้ ยซกี่ รงจากหวายบนลงมาด้านล่างนลา้ ยก้านรม่ แลว้ ดึงซี่กรงจากหวายลงบนลงมาด้านลา่ งนลา้ ยกา้ นร่ม แลว้ ดงึ ซก่ี รงลง ตามรูหวายกะระยะจับปรบั ใหเ้ หมาะสมตามรูปของกรงจนนรบทุก ตาแหน่ง จากนนั้ จงึ ถกั เสน้ เอ็นและด้ายตามตาแหนง่ ตา่ ง ๆ เปลือก กรงทที่ าเสรจ็ ตอนนี้สามารถสง่ ใหล้ กู นา้ ได้ทนั ที อุปกรณ์ในกรง มตี ง้ั แต่นอนเกาะทาด้วยไม้หรือทองเหลอื ง ห่วงแก้วนา้ ทา ด้วยทองเหลืองหรอื ทองนา สาหรับถ้วยใส่นา้ ถว้ ยใส่ขา้ วเปลอื ก และมตี ้ังแตถ่ ว้ ยพลาสตกิ ไปจนถึงเบญจรงน์ นอกจากนยี้ งั มีถ้วยลา่ ง สาหรบั ใสด่ อกหญา้ และทราย ซ่งึ อปุ กรณเ์ หล่านี้ ลว้ นเปน็ ส่วนเสรมิ ให้กรงนกมนี วามสวยงามและเพ่ิมนณุ น่าตามนวามต้องการของ เจ้าของ

ภาพกิจกรรม กศน.ตาบลวงั ทรายพนู