วิหารล้านนา วัดประตูป่อง - เมืองเก่าลำปาง

กระทู้สนทนา

เมืองเก่าลำปางหรือเขลางค์นคร ตั้งอยู่ในเขตตำบลเวียงเหนือ ฝั่งขวาของแม่น้ำวัง
สร้างขึ้นราว พ.ศ. 1223 โดยพระสุพรหมฤษีสร้างถวายพระเจ้าอนันตยศกุมาร หรือ อินทรเกิงการ โอรสของพระนางจามเทวี
โดยได้พรานชื่อเขลางค์เป็นผู้หาที่ตั้งเมืองให้
ผังเมืองมีลักษณะคล้ายรูปหอยสังข์ เป็นเมืองคู่แฝดของเมืองหริภุญชัย
มีประตูเมืองสำคัญได้แก่ ประตูม้า ประตูผาป่อง ประตูท่านาง ประตูต้นผึ้ง ประตูป่อง ประตูนกกดและประตูตาล

... เมืองลำปางรุ่น 1 เรียกว่าเมืองเขลางค์ ...

ปลายสมัยหริภุญชัย พญามังรายตีหริภุญชัยได้
พญายีบาผู้ครองนครได้หนีมาขอให้พญาเบิกพระโอรสที่ครองเมืองเขลางค์ช่วย
แต่สุดท้ายพญาเบิกสู้ไม่ได้และถูกปลงพระชนม์ที่บ้านแม่ตาน ชนรุ่นหลังได้ขนานนามให้พระองค์เป็น เจ้าพ่อขุนตาน
พญายีบาหนีไปสองแควจนสิ้นราชวงศ์ยุคแรก
เขลางค์จึงตกอยู่ในอาณาจักรล้านนาของพญามังราย
ได้มีการขยายจากเมืองเขลางค์ยุคแรกลงมาทางใต้

... เมืองลำปางรุ่น 2 เรียกว่าเวียงละกอน ...

หลังบุเรงนองได้เชียงใหม่และล้านนาเป็นเมืองขึ้นของพม่า แต่ลำปางเป็นเมืองอิสระ
ท้าวหนานมหายศ เจ้าเมืองลำพูนในอาณัติพม่ายกทัพมาตีชนะเมืองลำปาง และตั้งศูนย์บัญชาการที่วัดพระธาตุลำปางหลวง
หนานทิพย์ช้างคนบ้านปงยางคกทำอุบาย และยิงท้าวมหายศตายได้
จึงได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าผู้ครองนครลำปาง ใน พ.ศ.2275 พระนามว่า เจ้าพระยาสุลวฤาชัยสงคราม

ครองเมืองลำปางอยู่ 27 ปี ก็ถึงแก่ทิวงคตในปี พ.ศ.2302
โอรสที่ยังมีชีวิตเหลืออยู่องค์เดียวคือ เจ้าฟ้าแก้ว จึงครองนครลำปางต่อ

เจ้าลิ้นก่าน โอรสของเจ้าเมืองลำปางที่เสียเมืองให้แก่ท้าวมหายศเข้ายึดอำนาจ
เจ้าฟ้าแก้วได้หนีไปพึ่งเจ้าเมืองแพร่ เมืองลำปางก็อยู่ในปกครองของเจ้าลิ้นก่าน

ปี พ.ศ.2304 พม่ากลับมีอำนาจอีก ได้ส่งกองทัพมายึดหัวเมืองต่างๆ ในล้านนา
ได้จัดการปกครองลำปางใหม่โดยให้เจ้าฟ้าแก้วขึ้นปกครอง
เจ้าลิ้นก่านไม่พอใจ พม่าจึงเข้ามาชำระความโดยการดำน้ำพิสูจน์ที่หน้าวัดปงสนุก
เจ้าลิ้นก่านแพ้ จึงถูกประหารชีวิต
พระเจ้าลิ้นก่านคงจะเป็นเจ้าสกุลล้านนาไทยองค์สุดท้ายที่อยู่ในเมืองลำปาง

เจ้าฟ้าแก้วก็ปกครองเมืองลำปางตลอดมา
ท่านมีโอรสทั้ง 7 พระองค์ที่ภายหลังได้ต่อสู้จนล้านนาเป็นอิสระจากพม่า
เป็นต้นสกุลเจ้าเชื้อเจ็ดตน หรือ พระราชวงศ์ทิพจักราธิวงศ์

โดย

เจ้ากาวิละ พระโอรสองค์แรกครองเมืองเชียงใหม่

เจ้าคำโสม พระโอรสองค์ที่สอง(พ.ศ.2325-2337) ครองเมืองลำปาง
ได้ขยายเมืองมาทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำวัง
ใช้ชื่อเรียกเมืองตามคำว่า ลัมภางค์ในตำนานพระเจ้าเลียบโลก อันหมายถึงปริเวณวัดพระธาตุลำปางหลวง

... เมืองลำปางรุ่น 3 เรียกว่านครลำปาง ...

วัดประตูป่อง
อยู่ในเขตเวียงละคอน ... เมืองลำปางรุ่น 2 ... นอกประตูป่องประตูเมืองลำปางรุ่น 1
ด้านหน้าของวัดประตูป่องเป็นลานโล่ง
ด้านขวาของลานเป็นอาคารชมรมผู้สูงอายุ
ด้านหลังของอาคารมีแนวกำแพงเก่าอยู่
เป็นแนวกำแพงเมืองยุค 2 ... ดูจากรูปร่างของก้อนอิฐ
ช่องประตูอยู่หลังอาคารชมรมผู้สูงอายุท่ามะโอ

กำแพงข้างวัดประตูป่อง

คือแนวกำแพงจากหลังวัดทอดมาด้านหลังอาคารชมรมผู้สูงอายุ

วัดประตูป่องสร้างเมื่อ พศ.2409 โดย เจ้าวรญาณรังษี ราชบุตรในพระเจ้าคำโสม ผู้ครองนครลำปาง

มองออกมาด้านนอกวัด

โบสถ์

วิหารน้อยหน้าโบสถ์ เพื่อนบอกว่ารูปพระอุปคุต
ตำนานว่า
พระเถระอุปคุตเมื่อบวชแล้วบำเพ็ญเพียร จนสำเร็จเป็นพระอรหันต์
มีปฏิปทาไปในทางสันโดษ มักน้อย นัยว่าท่านเนรมิตเรือนแก้วขึ้นในสะดือทะเล แล้วก็ลงไปอยู่ประจำ
เมื่อมีเหตุเภทภัยเกิดขึ้นในพระศาสนา หรือมีพิธีกรรมใหญ่ๆ หรือมีผู้นิมนต์ ท่านก็จะขึ้นมาช่วยเหลือ ด้วยความเต็มใจ
ท่านเป็นผู้ที่เปี่ยมด้วยพุทธานุภาพ และฤทธิ์เดชเกรียงไกร สามารถปราบพญามารและกำจัดสิ่งชั่วร้าย ที่จะมาทำลายพิธีกรรมใหญ่ ๆ มาแต่ครั้งโบราณ
จึงสร้างวิหารไว่ที่หน้าโบสถ์

เสาหงส์ และ ตุงกระด้าง
เป็นวัฒนธรรมที่ล้านนารับมาจากพม่า ที่สร้างเพื่อสำหรับถวายแด่พระรัตนตรัยอย่างถาวร
... ตุงแปลว่าธง กระด้างแปลว่าแข็งนิ่งอยู่กับที่ ...
มักถวายเป็นคู่ไว้หน้าพระประธานหรือหน้าอุโบสถ วิหาร บางแห่งทำไว้กลางลานวัดหรือใกล้พระเจดีย์