ประวัติเขื่อนกิ่วลม พ.ศ. 2511 กรมชลประทานได้พัฒนาลำน้ำวังโดยได้ทำการก่อสร้างโครงการชลประทานกิ่วลม เขื่อนเก็บกักน้ำ ระบบส่งน้ำและอาคารประกอบต่างๆ แล้วเสร็จในปี 2511 มีลักษณะเป็นเขื่อนคอนกรีตเสริมเหล็กแบบ Gravity Dam ตัวเขื่อนมีความสูงจากท้องน้ำเดิม 26.5 เมตร กว้าง 5.35 เมตร ยาว 135 เมตร ปริมาณเก็บกักน้ำสูงสุด 112 ล้านลูกบาศก์เมตร และต่ำสุด 6 ล้านลูกบาศก์เมตร สามารถส่งน้ำช่วยเหลือพื้นที่เพื่อการเกษตรในเขตอำเภอเมือง และบางส่วนของอำเภอเกาะคา อำเภอแม่ทะ และอำเภอห้างฉัตร มีพื้นที่ประมาณ 240,000 ไร่ และส่งน้ำเพื่อการผลิตน้ำประปาในเทศบาลนครลำปาง
เขื่อนกิ่วลม อยู่ที่ตำบลบ้านแลง ห่างจากตัวเมืองไป 38 กิโลเมตร ตามเส้นทางสายลำปาง -งาว โดยแยกซ้ายตรงหลักกิโลเมตรที่ 623 – 624 เลี้ยวซ้ายเข้าไปอีก 14 กิโลเมตร เขื่อนกิ่วลมอยู่ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท แต่อยู่ภายใต้การดูแลของกรมชลประทาน บริเวณเหนือเขื่อนเป็นอ่างเก็บน้ำเหมาะแก่การล่องเรือหรือแพ เพราะมีทัศนียภาพสวยงาม การล่องแพใช้เวลาอย่างน้อยครึ่งวัน มีสถานที่น่าสนใจ เช่น แหลมชาวเขื่อน ผาเกี๋ยง ผางาม ทะเลสาบสบพุ หมู่บ้านชาวประมงบ้านสา ฯลฯ ติดต่อบริการล่องแพได้ที่บริเวณเขื่อน
หน่วยงานราชการ สามารถเข้าพักที่บ้านพักรับรองของกรมชลประทาน โดยมีหนังสือแจ้งล่วงหน้าอย่างน้อย 15 วัน สอบถามรายละเอียดติดต่อโครงการบริหารเขื่อนกิ่วลม โทร. 0 5422 3772 หรือ http://www.rid.go.th
สำหรับนักท่องเที่ยวทั่วไป หากต้องการพักค้างคืนสามารถทำได้สองลักษณะ คือ
1.ล่องแพไปพักที่แพชาวเขื่อน-กิ่วลมรีสอร์ท ซึ่งมีที่พักเป็นบังกะโลตั้งอยู่บนเกาะกลางทะเลสาบ โทร. 0 9263 6897, 0 5433 4393 (หลัง 18.00 น.), 0 5422 3772 ต่อ 120 (ค่าเช่าเรือทั้งวัน 2,000 บาท จุได้ 10 คน)
2.ล่องแพและค้างคืนบนแพวังแก้ว ซึ่งเป็นแพติดเครื่องยนต์ หรือค้างคืนที่เกาะวังแก้วรีสอร์ท ติดต่อได้ที่ โทร. 05422 3733, 0 5421 9355, 08 9854 1293
การเดินทาง รถประจำทาง ขึ้นรถประจำทางได้ที่ท่ารถประตูชัยโดยรถเข้าไปจอดถึงในตัวเขื่อน ค่าโดยสารคนละ 30 บาท หรือหากจะต้องเช่าเหมามาจากอำเภอเมืองลำปาง ราคา 300-400 บาท
บรรยากาศเขื่อนกิ่วลม การเดินทางมายังที่นี่ในกรณีที่ใช้รถส่วนตัว สามารถเข้ามาถึงตัวเขื่อนได้ 2 เส้นทาง จากพหลโยธิน มีแยกเข้ามาที่เขื่อนกิ่วลม 2 ทาง แต่ละเส้นทางเป็นถนนขนาบแนวอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนขึ้นไป ทางหนึ่งอยู่ด้านตะวันออก อีกทางอยู่ด้านตะวันตก เส้นทางด้านตะวันออกคือทางหลวงหมายเลข 1335 ส่วน ทางตะวันตกเป็นถนนลาดยางไม่มีหมายเลขทางหลวงกำกับ (ดูในแผนที่กูเกิล) ทางทั้งสองสายเชื่อมไปถึงอำเภอเมืองปาน และแจ้ห่มได้เหมือนกัน แต่ทางด้านตะวันตกดูเหมือนจะคดเคี้ยวน้อยกว่า พอเข้ามาในเขตเขื่อนกิ่วลมผ่านด่านตรวจเข้ามาแล้วถนนจะพาเรามาสุดทางที่สันเขื่อน แล้วมีทางเดินลงไปที่แพในน้ำ มีทั้งร้านอาหารและแพสำหรับเหมาล่องเที่ยวเหนือเขื่อนแบบค้างคืนกลางน้ำ
เหนือเขื่อนกิ่วลม มองดูเป็นอ่างเก็บน้ำเล็กๆ เพราะมีรูปร่างแคบเป็นแนวยาว ต่างกับอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนอื่นๆ ที่มักจะกว้างขวาง แต่นี่ก็เป็นจุดเด่นเฉพาะของเขื่อนกิ่วลมที่ไม่มีใครเหมือน ตามแนวยาวของอ่างเก็บน้ำมีจุดชมทิวทัศน์ที่สวยงามหลายจุด ห่างจากฝั่งไม่ไกลมาก และมีแหล่งท่องเที่ยวอยู่มากมายหลายแห่งด้วยกันที่สามารถเข้าไปแวะชมกันได้ตามโปรแกรมการท่องเที่ยวของแพแต่ละเจ้า
รายชื่อชาวแพเขื่อนกิ่วลม
แพดาวรุ่ง โทร. 085-709-6681
แพสายชล โทร. 085-709-6681
แพอ้ายสมยศ โทร. 081-950-6186
แพบัวหลวง โทร. 085-711-5059
แพอ้ายสมบูรณ์ โทร. 081-796-2269
แพสายธารา โทร. 089-954-1885
แพอ้ายอ๊อด โทร. 089-997-1622
แพบัวเงิน โทร. 089-262-6828
แพวังทอง โทร. 081-960-6178
แพลำน้ำวัง โทร. 084-804-7401
แพเอื้องผึ้ง โทร. 085-709-6475
แพเอื้องหลวง โทร. 089-955-6729
แพดาวพระศุกร์ โทร. 087-185-6400
แพชาวเขื่อน 1 โทร. 089-263-6897
แพชาวเขื่อน 2 โทร. 089-263-6897
แพชาวเขื่อน 3 โทร. 089-263-6897
แพวังแก้ว 1 โทร. 089-854-1293
แพวังแก้ว 2 โทร. 089-854-1293
แพวังแก้ว 3 โทร. 089-854-1293
แพครูเออร์ลี่ 1 โทร. 081-998-2483
แพครูเออร์ลี่ 2 โทร. 081-998-2483
แหล่งท่องเที่ยวของเขื่อนกิ่วลม ก่อนที่เราจะลงไปในแพ เดินไปดูป้ายนี้ที่ติดไว้ที่อาคารตรงบันไดเดินลงแพ จะมีรายชื่อสถานที่ท่องเที่ยวมากมายรอบๆ อ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนได้แก่ ทะเลสาบสบพุ ผาเกี๋ยง ถ้ำสมบัติ ท่าแพสำเภาทอง เกาะวังแก้ว ผางาม กิ่วลมรีสอร์ท ถ้ำเหล็กไหล ในแต่ละปีมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยวเขื่อนกิ่วลมกันมากด้วยความที่มีแหล่งท่องเที่ยวมากมายและเป็นอ่างเก็บน้ำที่มีบรรยากาศดี แม้จะไม่มาล่องแพค้างคืนแต่ก็มาพักผ่อนที่สันเขื่อนกันแทบทุกวันหยุด
ท่าแพสำเภาทอง หลังจากดูบรรยากาศที่สันเขื่อนซึ่งมีแพบริการมากมายหลายเจ้าแล้ว คราวนี้พามาดูบรรยากาศท่าแพอีกแห่งหนึ่งซึ่งอยู่ที่อ่างเก็บน้ำห่างจากสันเขื่อนขึ้นไปทางเหนือประมาณ 20 กิโลเมตร โดยใช้เส้นทางขนานอ่างเก็บน้ำด้านตะวันตก (คนละทางกับทางหลวงหมายเลข 1335) มุ่งหน้าขึ้นไปอำเภอแจ้ห่ม ตรงทางแยกเข้าหมู่บ้านมีป้ายบอกจุดชมวิวเขื่อนกิ่วลม ที่นี่เป็นหมู่บ้านเล็กๆ ริมน้ำ อาศัยการหาปลา และเปิดแพบริการ ทั้งร้านอาหารและแพล่องนำเที่ยวอยู่หลายเจ้าด้วยกัน
ลักษณะของแพเขื่อนกิ่วลม เป็นแพขนาดใหญ่จุคนได้หลายสิบคน ปกติเปิดเป็นร้านอาหารมีโต๊ะเก้าอี้ตั้งเรียงรายในแพ ถ้าเกิดจะเหมาล่องไปเที่ยวในอ่างเก็บน้ำ ก็สามารถนำเรือเล็กมาลากออกไปได้เลย รายชื่อแพที่ให้บริการอยู่ท่าแพสำเภาทองได้แก่
รายชื่อชาวแพสำเภาทอง
แพกลางน้ำอิงดอย โทร. 081-784-4573
แพศรีเจริญ โทร. 089-852-6292
แพครูเออลี โทร. 081-998-2483
แพชาวเครือ โทร. 087-656-2903
แพอ้อมวารี โทร. 089-631-4931
แพหมูอาร์ต โทร. 081-796-4468
แพสะเปาเงิน โทร. 081-960-9766
แพลุงอาร์ต โทร. 081-473-2226
แพอ้อมใจ โทร. 081-812-0037
แพกฤษฎารุ่งโรจน์ โทร. 081-716-0367