วัดมหาธาตุ จ.สุโขทัย
เป็นวัดหลวงโบราณขนาดใหญ่ที่สำคัญของกรุงสุโขทัยมาแต่อดีต ตั้งอยู่ในใจกลางเมือง ในเขตอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ใกล้กับวัดตระพังเงิน และเนินปราสาท สร้างในสมัยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ นับเป็นโบราณสถานที่สำคัญและมีสิ่งปลูกสร้างมากที่สุดของสุโขทัย โดยมีเจดีย์รายนับได้ถึง 200 องค์
ภายในมีโบราณสถานที่สำคัญ ประกอบด้วย
พระมหาธาตุเจดีย์ เป็นเจดีย์ประธานทรงดอกบัวตูม หรือทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของศิลปะสุโขทัย และพบเห็นได้ที่เมืองบริวารอื่นๆ เช่น เมืองกำแพงเพชร ได้แก่ วัดวังพระธาตุ วัดกะโลทัย และวัดเจดีย์กลางทุ่ง เป็นต้น
ยอดเจดีย์ประธานเป็นรูปดอกบัวตูม รองรับด้วยชั้นแว่นฟ้าทั้งสาม รายรอบด้วยเจดีย์ทิศ จำนวน 8 องค์ ตั้งอยู่บนฐานเดียวกัน โดยบริเวณมุมทั้งสี่เป็นเจดีย์ทรงปราสาทห้ายอดแบบล้านนา ส่วนเจดีย์ที่อยู่กึ่งกลางของแต่ละด้านนั้น เป็นเจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย ซึ่งมีลวดลายปูนปั้นแบบอิทธิพลศิลปะลังกา บริเวณฐานไพที ประดับด้วยปูนปั้นรูปพระสาวกในท่าอัญชุลี เดินประทักษิณโดยรอบ
พระวิหารหลวง ตั้งอยู่ด้านหน้าพระมหาธาตุเจดีย์ เป็นพระวิหารโถงใหญ่ขนาด 11 ห้อง เสาก่อด้วยศิลาแลง ท้ายพระวิหารปรากฎฐานชุกชี ซึ่งเคยเป็นที่ประดิษฐาน พระศรีศากยมุนี พระพุทธรูปสำริดขนาดใหญ่ ซึ่งพระมหาธรรมราชาลิไทย ทรงโปรดฯให้หล่อขึ้น เมื่อปี พ.ศ. 1905 ภายหลังได้อัญเชิญไปยังวิหารหลวงวัดสุทัศน์เทพวราราม กรุงเทพมหานคร ในสมัยรัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระวิหารสูง ตั้งอยู่ด้านหน้าพระวิหารหลวง เป็นพระวิหารซึ่งสร้างขึ้นภายหลัง ศิลปะแบบอยุธยา ความสูงพระอุโบสถหมือนอย่างเช่นวัดในอยุธยา ก่อด้วยอิฐ เสาก่อด้วยศิลาแลง ภายในพระวิหารประดิษฐานด้วยพระพุทธรูปปูนปั้น ศิลปะอยุธยา เป็นประธาน
พระอุโบสถ ตั้งอยู่ด้านข้างมณฑปด้านทิศเหนือ ฐานก่อด้วยอิฐ มีบันไดทางขึ้นด้านหน้าทั้งสองข้าง เสาก่อด้วยศิลาแลง ภายในประดิษฐานด้วยพระพุทธรูปปางมารวิชัยเป็นประธาน รอบพระอุโบสถปักด้วยเสมาหินชนวนอยู่โดยรอบ และได้พบจารึกลานทองที่พรอุโบสถแห่งนี้อีกด้วย
มณฑปพระอัฏฐารศ ตั้งอยู่ด้านข้างทั้งสองของมหาธาตุเจดีย์ ภายในประดิษฐานพระพุทธอิริยาบถยืน ที่มีนามว่า พระอัฎฐารศ ความสูงราว 18 ศอก สร้างตามคติแบบลังกาวงศ์ ซึ่งสามารถพบได้ที่วัดอื่นๆ อีกเช่น วัดสะพานหิน และวัดมหาธาตุเชลียง
เจดีย์ห้ายอด ตั้งอยู่ด้านข้างมณฑปด้านทิศใต้ เป็นเจดีย์ก่อด้วยอิฐ ประดิษฐานด้วยพระพุทธรูปางมารวิชัยอยู่ทั้งสามด้าน บริเวณฐานเจดีย์ประดับด้วยปูนปั้นรูปมารแบกของ ช้าง สิงห์ และรูปเทวดา เชื่อกันว่าเป็นเจดีย์บรรจุพระอัฐิของ พระมหาธรรมราชาลิไท
วัดมหาธาตุ ตั้งอยู่ที่ ถนนทางหลวง 12 ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย
แผนที่วัดมหาธาตุ
พระมหาธาตุเจดีย์ วัดมมหาธาตุ
พระมหาธาตุเจดีย์
เป็นพระธาตุเจดีย์ ที่เป็นศุนย์กลางของเมืองสุโขทัยสมัยโบราณ ยอดเจดีย์ประธานเป็นทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือที่เรียกกันว่า ทรงดอกบัวตูม ตั้งอยู่บนชั้นแว่นฟ้าทั้งสาม ฐานเจดีย์รายล้อมด้วยเจดีย์ทิศทั้งแปด บริเวณมุมทั้งสี่เป็นเจดีย์ทรงปราสาทห้ายอดแบบล้านนา ส่วนระหว่างกลางนั้นเป็นเป็นเจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย ซึ่งคาดว่าสร้างกันมาตั้งแต่ดั้งเดิม
เจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย วัดมหาธาตุ
เจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย
บริเวณกรอบหน้านางเหนือซุ้มพระของเจดีย์ทรงปราสาท ส่วนบนของกรอบประดับด้วยหน้ากาล ซึ่งถือว่าเป็นผู้ปกป้องสถานที่ ส่วนปลายกรอบประดับด้วยมกร บริเวณหน้าบันประดับด้วยปูนปั้น เรื่องราวในพุทธประวัติ โดยส่วนที่ปรากฏคือ ตอนปรินิพพาน
ฐานไพทีพระมหาธาตุเจดีย์ วัดมหาธาตุ
ฐานไพทีพระมหาธาตุเจดีย์
ประดับด้วยปูนปั้นพระสาวกในท่าอัญชุลี และประทักษิณโดยรอบ
พระวิหารหลวง วัดมหาธาตุ
พระวิหารหลวง
ตั้งอยู่ด้านหน้าพระมหาธาตุเจดีย์ เป็นพระวิหารใหญ่ ขนาด 11 ห้อง เสาก่อด้วยศิลาแลงทรงกลม ภายในปรากฏฐานชุกชี ซึ่งแต่เดิมเคยเป็นที่ประดิษฐาน พระศรีศากยมุนี พระพุทธรูปสำริดขนาดใหญ่ ภายหลังได้อัญเชิญไปยังวัดสุทัศน์เทพวราราม กรุงเทพมหานคร ในสมัยรัชกาลที่ 1
พระวิหารสูง วัดมหาธาตุ
พระวิหารสูง
เป็นพระวิหารศิลปะแบบอยุธยา โดยพระวิหารค่อนข้างสูง สร้างขึ้นภายหลังจากที่อยุธยาได้แผ่บทบาทมาสู่แคว้นสุโขทัย
พระอุโบสถ วัดมหาธาตุ
พระอุโบสถ
ตั้งอยู่ด้านข้างมณฑป เป็นพระอุโบสถที่ตั้งอยู่บนฐานบัวลูกแก้วอกไก่ ด้านหน้ามีมุขยื่นและบันไดทั้งสองข้าง เสาก่อด้วยศิลาแลง ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยเป็นประธาน
มณฑปพระอัฏฐารศ วัดมหาธาตุ
มณฑปพระอัฏฐารศ
ตั้งอยู่ด้านข้างพระมหาธาตุเจดีย์ ภายในประดิษฐานพระอัฏฐารศ ความสูง 18 ศอก เป็นพระพุทธรูปที่นิยมสร้างตามแบบลังกาวงศ์
เจดีย์ห้ายอด วัดมหาธาตุ
เจดีย์ห้ายอด
เป็นเจดีย์ที่คาดว่าเป็นที่บรรจุพระอัฐิของพระมหาธรรมราชาลิไท ซึ่งมีเนื้อความในจารึกลานทอง ที่พบภายในพระอุโบสถ องค์เจดีย์ก่อด้วยอิฐและศิลาแลง ตั้งบนฐานสี่เหลี่ยม ประดิษฐานด้วยองค์พระทั้งสามด้าน ส่วนของฐานประดับด้วยปูนปั้นรูปมารแบกของ ช้าง สิงห์ และรูปเทวดา ส่วนยอดของเจดีย์ได้ชำรุดลง
จังหวัดสุโขทัย 