เอื้องกำเบ้อ Cymbidium tracyanum L. Castle จัดอยู่ในวงศ์กล้วยไม้ (Orchidaceae) ชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ ที่เป็นที่รู้จักก็เช่น กะเรกะร่อนอินทนนท์ เอื้องผีเสื้อ เอื้องช้าง เอื้องชาด เอื้องหงส์ทอง เอื้องฮ่องฟู เป็นกล้วยไม้ดอกใหญ่ ดอกสวย และมีกลิ่นหอมมาก ปัจจุบันพบกล้วยไม้ชนิดนี้ในธรรมชาติได้ยากมาก
กล้วยไม้ชนิดนี้พบครั้งแรกเมื่อร้อยยี่สิบกว่าปีมาแล้ว โดยพบดอกบานครั้งแรกในปี พ.ศ. 2433 (ค.ศ. 1890) เป็นกล้วยไม้ที่ Mr. Tracy ปลูกไว้ที่ตำบลทวิกเกนแนม (Twickenham) ในกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ
เป็นกล้วยไม้ที่ปะปนอยู่กับกะเรกะร่อนปากนกแก้ว (Cymbidium lowianum Rchb. f.) ที่สั่งนำเข้ามาปลูก โดยต้นที่ยังไม่ออกดอกจะมีลักษณะคล้าย ๆ กัน เมื่อต้นออกดอกและพบว่าเป็นกล้วยไม้ชนิดใหม่ นักพฤกษศาสตร์ที่ชื่อ Castle จึงได้ตั้งชื่อให้เป็นเกียรติแก่ Mr. Tracy โดยให้ชื่อคำระบุชนิดว่า ‘tracyanum’
คำว่า ‘กำเบ้อ’ เป็นภาษาเหนือ แปลว่าผีเสื้อ มีที่มาจากรูปร่างของดอกมองเผิน ๆ คล้ายผีเสื้อ ภาพถ่ายที่ได้ถ่ายมาจากหน่วยอนุรักษ์และจัดการต้นน้ำแม่สะมาด อ.ขุนยวม จ.แม่ฮ่องสอน เมื่อเดือนมกราคม 2555
ที่นั้นยังมีโครงการอนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีอินทนนท์ตามพระราชดำริด้วย ช่วงเดือนมกราคมจะมีดอกบานเป็นพัน ๆ ดอก
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เอื้องกำเบ้อเป็นกล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยขนาดใหญ่ รูปรี ใบรูปแถบ กว้างได้ถึง 4 ซม. ยาวได้ถึง 1 ม. ปลายแหลม ช่อดอกออกที่ด้านข้างลำลูกกล้วย ยาวได้มากกว่า 1 ม. แต่ละช่อมี 10-20 ดอก ดอกขนาดใหญ่ มีเส้นผ่านศูนย์กลางได้ถึง 15 ซม.กลีบสีเขียวอมเหลือง มีเส้นและจุดสีน้ำตาลแดงจำนวนมาก กลีบปากโค้ง มีขน โคนกลีบมีสัน 2 สัน
ดอกมีกลิ่นหอมแรง ปัจจุบันนิยมนำเพาะเลี้ยงเพื่อตัดดอกขาย แต่ต้องเป็นสถานที่ที่อากาศค่อนข้างเย็นเช่นทางภาคเหนือ
เอื้องกำเบ้อมีเขตการกระจายพันธุ์ตั้งแต่บริเวณตะวันออกเฉียงใต้ของทิเบตถึงตอนใต้ของจีน ตอนเหนือของพม่า ตอนเหนือของไทย และตอนเหนือของเวียดนาม ปัจจุบันพบได้น้อยในสภาพธรรมชาติ เนื่องจากถูกเก็บออกมาขายมาก
ตลาดที่พบกล้วยไม้ชนิดนี้บ่อยคือตลาดการค้าชายแดนด่านสิงขร ซึ่งอาจจะเป็นเอื้องกำเบ้อที่เก็บมาจากพม่า
ถ้าไปเที่ยวตลาดชายแดนก็อย่าซื้อน่ะครับ ถ้าซื้อก็จะเป็นการสนับสนุนให้คนเก็บออกมาขายเรื่อย ๆ จนหมดป่า การปลูกเลี้ยงในที่อากาศร้อนก็ยาก สุดท้ายก็ตายก่อนออกดอกให้เห็นครับ
ใส่ความเห็น