อุทยานลิลิตพระลอ จ.แพร่

                     พระธาตุพระลอ ปรากฏในทะเบียนวัด ว่าได้ประกาศให้เป็นวัด เมื่อปีพ.ศ.2300 ได้รับพระราชทาน วิสุคามสีมา เมื่อปีพ.ศ.2325

               ซึ่งตรงกับ ปีที่สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ จากการเล่า สืบต่อกันมา องค์พระธาตุหินส้มในอดีต “พระธาตุพระลอ” เดิมทีชื่อว่า

               “ธาตุหินส้ม” ซึ่งอยู่ในบริเวณ เวียงเก่าชื่อว่า “เวียงหินส้ม” จากการบอกเล่า สภาพภูมิประเทศแบ่งออกเป็นสองเวียง ด้วยคู่ร่อง(กำแพงดิน)

               แวดล้อมอยู่คือ “เวียงเหนือ” (สถานที่วัดพระธาตุพระลอ และโรงเรียนบ้านธาตุพระลอในปัจจุบัน) และ อีกเวียงหนึ่ง คือ

              “เวียงใต้” (สถานที่บ้านต้นผึ้งในปัจจุบัน) ซึ่งเวียงสองนี้เรียกว่า “เวียงหินส้ม” จะมีกำแพงดินสามชั้น ล้อมรอบมองเห็นเป็นตระหง่าน

               แต่เดิมเจดีย์หินส้มที่ว่านี้พังทลายลง เนื่องจากมีคนมาลับลอบขุดเจาะหาสมบัติ ในปีพ.ศ.2458-2459 ได้มีคนศรัทธาเข้ามาบูรณะซ่อมแซม

              แผ้วถางอยู่มาไม่นาน ได้มีนายสว่าง  บุญปถัมน์ มาเป็นนายอำเภอสอง จึงได้ชักชวนข้าราชการ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน คณะศรัทธา ร่วมกันบูรณะ

              แผ้วถางใหม่ และ เปลี่ยนชื่อว่า “พระธาตุพระลอ” โดยถือเอาวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 เหนือ(ตรงกับเดือน 5 ใต้) หรือช่วงเดือนเมษายนของทุกปี

              เป็นวันประเพณีขึ้นธาตุและสืบต่อกันมาเป็นประจำทุกปีจนถึงปัจจุบัน

                     จากหลักฐาน จึงสรุปได้ว่า เรื่องพระลอเป็นตำนานเล่าขาน มีโบราณวัตถุ และโบราณสถาน ที่ใช้อ้างอิง และสนับสนุน

              สอดคล้อง ตามเนื้อเรื่องโดยเฉพาะ อรรถรสทางภาษา และสาระของวรรณคดีลิลิตพระลอ มีความสมบูรณ์ เป็นอมตะรักแฝงคติธรรม

              แนววิถีชีวิตของมนุษย์ใน ลักษณะพุทธปรัชญา  อวสานลงด้วยอนิจจัง  ทุกข์  อนัตตา...

                     ลิลิตพระลอ เป็นลิลิตสุภาพที่มีร่ายสุภาพ และโคลงสุภาพเป็นส่วนใหญ่ วรรณคดีสโมสรยกให้เป็นยอดลิลิต

              สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ประทานอธิบาย เกี่ยวกับหนังสือลิลิตว่า วรรณคดีลิลิตพระลอ แต่งในสมัยอยุธยา เป็นนิทานเรื่อง

              ทางอาณาเขตล้านนา(คือมณฑลพายัพ) แผ่นดินพระองค์ใดพระองค์หนึ่ง ทรงพระราชนิพนธ์ เมื่อยังดำรงพระยศเป็นพระราชโอรสแต่ง

              ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ในระหว่าง พ.ศ.1991 จนถึงพ.ศ.2026

^{ที่มา : http://www.moohin.com/trips/phrae/lilitparow/}